‘Het grote 9-tot-5-taboe’ biedt een frisse kijk op intimiteit op de werkvloer

maandag 12 februari 2024
timer 6 min
Christel van der Horst (relatie-expert en trainer) en Jeroen Hindriks (seksuoloog en trainer)(Foto: Roderique Arisiaman)

Christel van der Horst (relatie-expert en trainer) en Jeroen Hindriks (seksuoloog en trainer)(Foto: Roderique Arisiaman)

‘Het grote 9-tot-5-taboe’ van Christel van der Horst en Jeroen Hindriks beschrijft een positieve manier van omgaan met relaties, intimiteit en seksualiteit binnen onderwijs, zorg en welzijn. Deze auteurs gaan nu eens niet uit van grensoverschrijdend gedrag, zoals bij veel publicaties over dit onderwerp. Voor Hindriks en Van der Horst gaat het juist niet om vragen als: waarom gebeurt er iets dat niet mag? Wat is er fout gegaan? En wie is de schuld van dit gedrag?

Correct gedrag in organisaties krijg je niet door van iedereen een verklaring omtrent gedrag te eisen of door overal vertrouwenspersonen aan te stellen. Wat ook niet helpt is de verantwoordelijkheid leggen bij de slachtoffers, vanuit het idee dat zij meer en eerder durven en moeten melden. De auteurs leggen de verantwoordelijkheid daar waar ze hoort te liggen: bij leidinggevenden in onderwijs, zorg en welzijn. Besturen en managers kunnen in dit boek lezen hoe zij hun invloed moeten laten gelden. 

‘Voor een eigen ideeën over intieme relaties op het werk is vaak geen plaats’

Christel van der Horst (relatie-expert en trainer) en Jeroen Hindriks (seksuoloog en trainer) bespreken in het eerste deel hun theorie. Binnen organisaties wordt tegenwoordig het beleid rond intimiteit op de werkvloer besproken en vastgelegd in protocollen. Iedere professional heeft zich vervolgens aan die protocollen te houden. Voor een eigen invulling en ideeën over intieme relaties op het werk is geen plaats. Grappig is dat een school bijvoorbeeld kiest voor ‘piemel’ en ‘vulva’ als enige woorden voor onze uitwendige geslachtsorganen. Eerder hanteerde iedere leraar zijn of haar eigen woorden en omschrijvingen. Kinderen raakten de draad kwijt en er ontstond een verwarrend grijs gebied.

‘Trauma’s door misbruik blijken vaker voor te komen dan oorlogstrauma’s’

Relaties, intimiteit en seksualiteit zijn dingen waar we van zouden mogen genieten en die voor een belangrijk deel bijdragen aan ons levensgeluk. Steeds meer blijkt echter dat er heel veel grensoverschrijdend gedrag voorkomt op allerlei maatschappelijke terreinen. De voorbeelden zijn overbekend en lopen uiteen van tv-programma’s als De Wereld Draait Door, The Voice of Holland en Studio Sport tot aan kerken en sport- en jeugdorganisaties. 

Incidenten worden veelal onder het tapijt geschoven en toegedekt vanuit een psychologisch afweermechanisme. We praten er immers liever niet over. Therapeut Bessel van der Kolk beschrijft in zijn boek Traumasporen – zie mijn recensie van 28 september 2023 – hoezeer hij werd verrast, toen hij ontdekte hoeveel misbruik bij zijn patiënten voorkomt. Hij begon met de behandeling van oorlogstrauma’s, maar ontdekte dat de trauma’s door misbruik veel frequenter voorkomen. 

Recent deed Saskia Daru, met collega’s bij Movisie, onderzoek naar grensoverschrijdend gedrag in de muziekindustrie. Van de 980 respondenten heeft de helft intimiderend of emotioneel grensoverschrijdend gedrag ervaren tijdens hun werk, zo bleek. Eén op de drie respondenten heeft te maken gehad met verbaal, online of seksueel grensoverschrijdend gedrag. Eén op de vijf is zelf slachtoffer geweest van fysiek seksueel grensoverschrijdend gedrag en ongeveer één op de tien heeft fysieke agressie meegemaakt. Waarmee dit onderzoek de gigantische omvang van het probleem weer aantoont. 

‘Blaming the victim’ gebeurt steeds opnieuw

Volkomen verkeerd is de strategie van het kritisch kijken naar het slachtoffer, zo laat ‘Het grote 9-tot-5-taboe’ ook zien. Toch gebeurt ‘blaming the victim’ steeds opnieuw. Wat heeft zij of hij zelf fout gedaan? Afscheid nemen van het slachtoffer werkt ook averechts. Als het grensoverschrijdende gedrag blijft bestaan, kan dat nieuw seksueel geweld tot gevolg hebben. Ook splijting van het team kan het gevolg zijn van zo’n verkeerde strategie. Meerdere teams kunnen gaan disfunctioneren, met ontwrichtende gevolgen voor de hele organisatie. Het boek schetst de mogelijke gevolgen daarvan met veel voorbeelden uit de praktijk.

‘De auteurs schetsen het belang van een nulmeting'

Van der Horst en Hindriks bespreken in ‘Deel 2: De Praktijk’ hoe bestuurders en managers de theorie in de praktijk kunnen brengen. Hoe stimuleer je correct gedrag binnen je organisatie? Hoe communiceer je daarover zodat iedereen weet wat er kan. En hoe stimuleer je dat je je elkaar ook op niet-correct gedrag durft aan te spreken? De auteurs schetsen het belang van een nulmeting in de praktijk. Hoe gaan medewerkers om met intimiteit en seksualiteit binnen de instelling? Welke regels gelden er? De nulmeting levert vaak verrassende antwoorden op. 
Vervolgens dient het bestuur te komen tot een visie en beleid ten aanzien relaties en intimiteit. Zo ontstaan er protocollen, die regelmatig besproken en geüpdatet dienen  te worden. Het boek geeft zo een duidelijke leidraad hoe je binnen onderwijs, zorg en welzijn de verantwoordelijkheid dient te nemen in het omgaan met relaties, intimiteit en seksualiteit.

‘Een frisse kijk op grensoverschrijdend gedrag’

Jammer vind ik wel dat het boek een moeilijke, wat negatieve titel heeft, terwijl de inhoud juist heel positief is: hoe stimuleer je correct gedrag? Als ervaren vertrouwenspersoon biedt dit boek mij een nieuwe, frisse kijk op grensoverschrijdend gedrag. Vooral helpt het mij bij de vraag: hoe kan het dat dit gedrag zich steeds weer in organisaties voordoet? Dit boek is niet alleen een must voor bestuurders en managers in onderwijs, zorg en welzijn, maar ook voor de talloze vertrouwenspersonen in Nederland. Zij leren van ‘Het grote 9-tot-5-taboe’ dat ze incidenten steeds moeten terugkoppelen naar het management of bestuur, omdat ze anders dweilen met een open kraan.

Door Thieu Heijltjes, vertrouwenspersoon, voormalig huisarts

Meer informatie:

Meer artikelen met dit thema

mic_external_onInterview

Willy van der Wind op de Dag van de Praktijkmanager: ‘Conflicten oplossen door de roze olifant bespreekbaar te maken’

1 mei om 11:15 uurtimer6 min
Willy van der Wind, oprichter van Mediation & Meer, is conflictexpert en werkt als registermediator in de…
Lees verder »
Huisarts Wietske Jacobs (Eigen foto)
mic_external_onInterview

Huisarts stuurt SOS: ‘Een duurzame, instapklare praktijk waar we het verschil kunnen maken’

22 apr om 10:30 uurtimer6 min

Huisarts Wietske Jacobs (44) maakte in 2018 de sprong naar het praktijkhouderschap in Den…

Lees verder »
mic_external_onInterview

Huisarts Annemieke Commissaris zoekt maat voor ‘positief gezonde’ praktijk: ‘Rust en ruimte voor langdurige relatie met patiënt’

11 apr om 15:15 uurtimer5 min

Huisarts Annemieke Commissaris plaatste onlangs een oproep op LinkedIn voor een maat, om samen als…

Lees verder »
Nico Verhoef: ‘Een oplossing voor een dreigende burn-out is ‘job crafting’'
mic_external_onInterview

Onderzoeker Nico Verhoef: ‘Ongeveer 40 procent van de huisartsen heeft burn-outklachten’

10 apr om 15:00 uurtimer6 min

Oud-huisarts Nico Verhoef onderzocht voor zijn proefschrift hoe burn-out bij huisartsen ontstaat en wat de…

Lees verder »
Charlotte van den Wall Bake Foto: Menno van der Veen / The Arrows
mic_external_onInterview

Charlotte van den Wall Bake over teambinding en veilige werkomgeving: ‘Maak tijd, ga de dialoog aan en begin van onderop’

5 apr om 11:19 uurtimer5 min

Praktijkhouders en praktijkmanagers doen er goed aan om over het onderwerp grensoverschrijdend gedrag na te…

Lees verder »
person_outlineBlog

Grensoverschrijdend gedrag: twee keer geel is rood

3 apr om 11:30 uurtimer4 min

Zowel de oude- als de nieuwe (sociale) media staan momenteel bol van artikelen over grensoverschrijdend gedrag…

Lees verder »
person_outlineBlog

‘What happens when you stop micro-managing’

27 mrt om 15:30 uurtimer4 min

Op LinkedIn gaat een filmpje rond. Zeven paarden staan klaar voor een race. Het startschot klinkt, en één werpt…

Lees verder »

Uw werknemer meldt zich ziek. Wat nu?

27 mrt om 15:00 uurtimer4 min

Alle bedrijven krijgen er wel eens mee te maken: een zieke werknemer. Waar moet u als werkgever allemaal…

Lees verder »