VGN: ‘De houding van huisartsen moet veranderen’

Wat was de aanleiding van het onderzoek onder VGN-leden?

Bianca Roos: ‘Wij vingen signalen op van onze leden dat veel cliënten zonder huisartsen zitten. Dit probleem speelt al langer, maar nu groeit het aantal gestaag. Op basis van deze signalen is het onderzoek uitgevoerd. De cijfers zijn alarmerend, namelijk dat op dit moment 5000 cliënten zonder huisarts zitten en dit alleen maar toe lijkt te nemen. Daarnaast blijkt dat het voor zo’n 13.000 mensen met een beperking heel moeilijk is om de huisartsenzorg in de avond- nacht- en weekenduren te organiseren. Wij hebben een groot probleem in Nederland.’

‘De problemen zijn ontstaan doordat huisartsen en huisartsenposten hun contracten opzeggen, omdat zij zichzelf onvoldoende capabel achten om basiszorg voor mensen met een beperking die in een instelling wonen, te leveren. Een Arts Verstandelijke Gehandicaptenzorg (AVG) is specialist, die specifieke zorg verleent aan mensen met een beperking. De huisarts levert basiszorg en is minder vertrouwd met beperkingen. Voor basiszorg als bijvoorbeeld een blaasontsteking of diabeteszorg is  de AVG niet opgeleid. Voor deze mensen is altijd een samenwerking van huisarts en AVG nodig.’

Wat zijn de belangrijkste resultaten uit dit onderzoek?

‘Uit het onderzoek kwamen twee grote resultaten. Het eerste is dat op dit moment 5000 mensen met een beperking niet aangesloten zijn bij een huisarts of huisartsenpost. Het tweede is dat knelpunten zich voordoen tijdens avond-, nacht- en weekenddiensten van huisartsen. Dit geldt voor minimaal 13.000 mensen met een beperking. Het is moeilijk om huisartsenzorg voor deze mensen te organiseren. De zorgorganisaties proberen dit natuurlijk wel te doen. Er worden bijvoorbeeld commerciële partijen ingeschakeld, maar daar zitten ook hogere kosten aan verbonden. Dat is zonde, want er is dan minder over voor de rest van de zorg voor een cliënt.’

Hoe is het mogelijk dat huisartsen en huisartsenposten patiënten met een beperking kunnen weigeren?

Roos: ‘Mensen met een beperking die in een instelling wonen en daar ook behandeling krijgen, ontvangen niet via de zorgverzekeringswet huisartsenzorg. Ze krijgen de zorg uit het pakket van Wet langdurige zorg (Wlz). De organisatie die zorg levert op de plek waar deze mensen wonen, moet afspraken maken over de geleverde zorg. Die organisatie is verantwoordelijk voor de beschikbaarheid van een AVG-arts en het regelen van een huisarts. De huisarts is daarom niet verplicht deze cliënten als patiënt te nemen.’

‘Huisartsen weigeren zorg aan mensen met een beperking, omdat zij zichzelf inhoudelijk niet capabel genoeg vinden en het niet tot hun basiszorg vinden horen.  Er is niet één eenvoudige oplossing, maar er zijn verschillende veranderingen nodig, waar we het met alle betrokken partijen over moeten hebben. Huisartsen moeten zich verantwoordelijk voelen om deze cliënten als patiënt te beschouwen. Daarnaast moeten huisartsen voldoende tijd en een passend tarief krijgen. Ten slotte moet er ook wat gebeuren in de gegevensuitwisseling. Betrokken artsen moeten elkaars gegevens kunnen inzien. En natuurlijk is er ook inspanning van de zorgorganisaties nodig om te zorgen dat de huisarts zijn werk goed kan doen, bijvoorbeeld de (telefonische) beschikbaarheid van een AVG.’

Kan de Arts Verstandelijk Gehandicapten de benodigde zorg niet bieden?

‘De AVG is een gespecialiseerd arts in de zorg gerelateerd aan de beperkingen en heeft een andere opleiding dan de huisarts. Zaken als een blaasontsteking of een griepje behandelt de huisarts, daar is de AVG niet voor opgeleid. Waar nodig kan de huisarts een beroep doen op de AVG. De huisarts en AVG werken in de gehandicaptenzorg samen als een tandem. De AVG kan de taken van de huisarts dus niet overnemen.’

Wat doet de VGN op dit moment om de mensen zonder huisarts bij te staan?

‘Zorgorganisaties hebben soms huisartsen of andere artsen in dienst, maar die kunnen niet 24 uur per dag beschikbaar zijn. Daarom springen verpleegkundigen en basisartsen in. Daarnaast wordt gebruik gemaakt van commerciële partijen en zzp’ers. In extreme gevallen wordt een cliënt naar de spoedeisende hulp gebracht. Maar dit is slechts een noodverband met als risico dat een cliënt niet goed geholpen kan worden. Het probleem is schrijnend. Ik hoorde dat bepaalde huisartsen mensen met een beperking niet als patiënt willen hebben, maar diezelfde huisartsen wel de zorg leveren in dienst van een commerciële partij. Dan is het ineens wel mogelijk.’

De VGN heeft een brandbrief gestuurd. Welke veranderingen wil de VGN zien?

‘Wij vinden dat iedereen recht heeft op toegang tot huisartsenzorg. Daarom schreven wij een brandbrief naar ministers Hugo de Jonge (VWS) en Bruno Bruins (Medische Zorg). Wij willen dat de ministers zich duidelijk scharen achter het recht op huisartsenzorg voor iedereen. Zorg moet voor iedereen beschikbaar zijn. Als hier een duidelijke uitspraak over komt, dan geeft dat een beter uitgangspunt om gezamenlijk tot oplossingen te komen.’

‘Daarnaast organiseren wij een overleg met alle betrokken partijen. Wij willen dat alle partijen zich verantwoordelijk voelen om tot een oplossing te komen. Wij hopen dat LHV en In(Een) zich hier ook achter scharen , zodat een betere basis ontstaat. Huisartsen zeggen op dit moment hun contracten op en verwijzen naar het standpunt van LHV, terwijl ze zelf nog niet eens altijd hebben gekeken naar de voorwaarden.’

Wat vindt de VGN van de reactie van de LHV?

‘Wij vinden de uitspraak van de LHV karakteriserend voor de houding van huisartsen. Deze houding leidt ertoe dat veel huisartsen(posten) de zorg niet willen leveren. Wij snappen dat huisartsen voorwaarden hebben om bepaalde zorg te leveren en daar moeten wij zelf ook meer in doen. Maar door de communicatie van LHV is het zo dat cliënten niet tot basiszorg behoren, tenzij aan de voorwaarden wordt voldaan. De houding moet van ‘nee, tenzij’ naar ‘ja, mits’. Op die manier kun je ook echt een gesprek voeren om tot een oplossing te komen.’

Hebben de ministers al gereageerd op uw brief?

‘De ministers hebben nog niet gereageerd. Wel zijn kamervragen gesteld naar aanleiding van de publiciteit afgelopen maandag. Daarin is gevraagd om een reactie van de ministers vóór de begrotingsbespreking van VWS in de laatste week van oktober.’

Foto: Shutterstock