Een financieel gezonde praktijk? Ga op de stoel van de zorgondernemer zitten

Tandartsen zien dat behandelingen vaker worden uitgesteld, fysiotherapeuten zien hun marges ieder jaar verder kelderen en huisartsen zien elk jaar een verdere toename van hun werkdruk. Al bij al, hoe leuk is het in deze tijd eigenlijk nog om zorgverlener/zorgondernemer te zijn? Dat is een vraag die steeds meer gesteld wordt binnen de eerstelijnszorg. Zorgwekkend, want we hebben al te maken met een tekort aan zorgverleners. Meer uitstroom en ziekteverzuim kunnen we dus al helemaal niet gebruiken.  

Wat gebeurt er vervolgens? Er komt nog meer druk te liggen op de al overvolle agenda’s van de zorgverleners. Hierdoor is er nog minder tijd voor de patiënten, waar u eigenlijk juist meer, of beter gezegd, gerichte tijd aan wilt besteden. De ene patiënt en klacht is de andere niet. Is het niet veel fijner om zelf te bepalen hoeveel tijd elke patiënt nodig heeft in plaats van dat het voor u bepaald wordt? 

Sleutelwoord is omdenken 

Kortom: in de zorg is het nu de hoogste tijd om te leren omdenken. U kunt als praktijkhouder niet passief achterover blijven leunen en verwachten dat uw praktijk gezond ‘blijft’ door volledig te leunen op de inkomsten die via de zorgverzekeraars binnen komen en te blijven handelen zoals u altijd deed. Misschien redt u het daar nog wel een tijdje mee, maar hoe toekomstproof is dit, kijkend naar alle prognoses en ontwikkelingen zoals: digitalisering, vergrijzing, arbeidsschaarste, economische onzekerheid, administratieve lastendruk en zo kan ik nog wel even doorgaan. 

Positie binnen de zorgketen 

Een voorbeeld van een zorggroep die hun positie echt door de vingers heeft laten glippen is naar mijn idee de apothekersbranche. Ze hebben te weinig van zich laten horen en zichzelf in een achtergrond positie gemanoeuvreerd. Dit heeft ertoe geleid dat ze zware klappen hebben gehad de afgelopen jaren en hun rol ook in de toekomst steeds onzekerder wordt. De apothekersbranche moet nu keihard aan de bak om de toegevoegde waarde van de apotheker te laten zien aan zowel zorgverzekeraars, overheid, patiënten en andere zorgverleners. Dat is een flinke kluif. Dit maakt het vak ook minder aantrekkelijk voor jonge geneeskundestudenten, wat er weer toe gaat leiden dat er steeds meer arbeidstekorten komen onder apothekers.  

Meer lobby en samenwerking nodig vanuit brancheorganisaties 

Pas recent vindt er vanuit de KNMP meer lobby plaats om de positie van apothekers te versterken binnen het gehele zorgstelsel. Er is alleen een flinke inhaalslag te maken. Ook de fysiotherapiebranche heeft flink wat steken laten vallen als het gaat om een sterke positionering voor de fysiotherapie. In het Integraal Zorgakkoord wordt helemaal niet gesproken over de fysiotherapie. Beroepsorganisaties moeten mijn inziens veel pro-actiever opkomen voor de belangen van hun achterban, maar ook veel meer de handen ineenslaan. Immers patiënten hebben vaak met meerdere ‘zorgloketten’ te maken. Als we echt de patiënten centraal willen stellen, moeten brancheorganisaties ook veel meer de samenwerking opzoeken. Dat gezegd hebbende, begint een gezonde praktijk wel bij uzelf.  

Wie is uw klant? 

Verwachten dat alles bij het ‘oude’ blijft en de praktijk wel blijft lopen, is vanuit ondernemersperspectief een gevaarlijke gedachtegang. Zoals het zorglandschap nu is ingericht is namelijk niet houdbaar, daar is iedereen het over eens. Wat de oplossing is, daar zijn de meningen op alle niveaus sterk over verdeeld. Feit blijft wel, dat het steeds belangrijker wordt om weer terug te gaan naar de essentie. Is de zorgverzekeraar uw klant of is de patiënt uw klant?  

Wie bepaalt de koers van de praktijk? 

De zorgverzekeraar betaalt nu ongeveer 95% van de gemiddelde inkomsten van een praktijk, dus dat maakt de zorgverzekeraar de betalende klant. Alleen, zeg nu zelf, u wilt toch veel liever uw patiënten zelf als uw klanten zien? Daar staat u immers elke dag weer voor op, om uw patiënten te helpen. Stel uzelf nu eens de kritische vragen: Zouden mijn patiënten ook voor mij kiezen als ze de zorg zelf moeten betalen? Of laat ik mijn praktijkvoering, personeelsbeleid en patiëntenzorg nu teveel leiden door de regels die de zorgverzekeraars mij opleggen? 

Commercialisering is GEEN vies woord 

In de zorg heerst nog steeds een groot taboe op het woord ‘commercialisering’. Wilt u uw praktijk gezond houden, is het echter noodzakelijk om op deze manier naar de praktijk te kijken. Hier is ook helemaal niets mis mee, als het vanuit de juiste gedachtegang is. Waarom betalen mensen uit eigen portemonnee een chiropractor, personal trainer, diëtist of tandarts? Het draagt bij aan hun persoonlijke doelen zoals: afvallen, een mooier gebit of van die vervelende nekpijn af. Ze worden echter wel kritischer voor wie ze dan kiezen. Deze keuze is voor iedereen anders. Hoe wilt u zelf behandeld worden als patiënt? 

Meer mens, minder patiënt  

Patiëntenfederatie Nederland bracht in 2018 haar visie Meer mens, minder patiënt uit. Een van de kernpunten hierin is dat zorg moet uitgaan van de verschillende wensen en mogelijkheden van patiënten en niet van de organisatie van de zorg. Niemand is hetzelfde. De ene patiënt heeft behoefte aan een vertrouwensband en komt daarvoor graag naar de praktijk, terwijl een andere patiënt toegang tot zorg buiten de reguliere werktijden belangrijk vindt. Dit laatste is terug te zien op de huisartsenposten, waar de afgelopen jaren het aantal (niet-urgente) zorgvragen is gestegen en in de toename aan fysiobezoeken voor- en na werk of online consults om zo min mogelijk tijd kwijt te zijn. Want laten we eerlijk zijn, niet alleen de zorg is overbelast. De agenda’s van heel veel mensen lopen over. Als u kijkt vanuit klantperspectief, kunt u hier dus als zorgverlener op inspelen.  

Te afhankelijk van zorgverzekeraars 

Het voelt nu misschien nog niet als belangrijk, omdat patiënten toch wel blijven aankloppen. Alleen wat nu als de zorgverzekeraars ineens besluiten om nog meer uit het aanvullende pakket te halen, komen uw patiënten dan nog steeds? Of dat de zorgverzekeraars besluiten dat de zittingen per patiënt nog korter moeten? Of dat een patiënt mag kiezen tussen een zitting bij een huisarts of een zitting bij een fysiotherapeut? Dat de fysiotherapeut ook mag doorverwijzen naar de tweedelijn? Dat u alleen nog maar een vergoeding krijgt als u nog meer dossiervoering aanlevert? Of minimaal 60% online behandelt?  

Zorg voor risicospreiding 

Kortom: als zorgverlener bent u nu geheel afhankelijk van de keuzes van de grote zorgverzekeraars, zij zijn immers uw betalende klanten. In een commerciële branche weet iedere ondernemer dat het heel gevaarlijk is om je gehele bestaansrecht af te laten hangen van slecht een klein aantal betalende klanten. Dit noemen we risicospreiding. Het is duidelijk dat de kraan vanuit zorgverzekeraars steeds meer dichtgedraaid wordt. Kijk dus naar alternatieve inkomstenbronnen.  

Te weinig onderscheidend vermogen 

Kortom: wilt u (financieel) gezond blijven met uw praktijk, dan moet u in de stoel van zorgondernemer gaan zitten en uw praktijk als een bedrijf gaan bekijken. Er is nu vaak nog weinig waarneembaar onderscheidend vermogen tussen fysiopraktijken, tandartspraktijken en huisartsen onderling. Daarmee zijn praktijken onderling makkelijk uitwisselbaar voor zowel het al schaarse personeel als ook patiënten, mits ze de keuze hebben.  

Een sterk en gedragen fundament is de absolute basis 

Als eigenaar van een ‘gezond’ bedrijf stel ik mijzelf regelmatig de vraag: ‘waarom doe ik wat ik doe’? Dit bepaalt immers het bestaansrecht en de koers van mijn onderneming, geeft duidelijkheid aan mijn personeel en maakt keuzes maken vele malen makkelijker. Waar staan we voor? Waar willen we naartoe? Wat onderscheidt ons? Hoe zorgen we dat we hiermee een boterham verdienen? Een sterk en gedragen fundament is de absolute basis voor de vervolgstappen naar een gezonde praktijk toe.  

Maak weloverwogen keuzes 

Als u bijvoorbeeld van mening bent dat regionale samenwerking tussen zorgverleners essentieel is voor het centraal zetten van uw patiënten, dan kunt u dit als uitgangspunt nemen. Vervolgens gaat u kijken welke rollen een ieder hierin kan vervullen en met de stakeholders in gesprek. Vanuit een weloverwogen plan en strategie kunt u invulling geven wat inkomstenbronnen kunnen zijn. Het kan heel goed zijn dat dit vanuit verschillende hoeken komt: deels verzekerde zorg, deels vanuit de gemeente, subsidie loketten, deels vanuit (commerciële) instanties zoals sportscholen, scholen en bedrijven en deels vanuit de patiënten zelf. In mijn volgende blog ga ik dieper in op hoe u een sterk fundament kunt neerzetten voor uw praktijk als eerste stap naar het maken van weloverwogen keuzes en daarmee een gezonde praktijk voor nu en in de toekomst. 

Bronnen:  

• Independer, Onderzoeken aanvullende zorgverzekering 
• Patiëntenfederatie Nederland, Meer mens, minder patiënt  

Over Kirsten Elenbaas-Baane en Zorgpromotor  

ZorgPromotor is een gespecialiseerd communicatiebureau in de zorg. Wij denken graag op elk niveau mee over het beschikbaar en toegankelijk houden van de zorg. Communicatie en verbinding speelt hierin een essentiële rol. Zowel op strategisch, beleidsmatig niveau als bij uitvoerende aspecten is ZorgPromotor de communicatiepartner in de zorg.