Fysiotherapie in tijden van corona: ’Juist nu is het tijd om zonder angst de kansen te zien’

Al bij de Griekse goden was angst een bekend begrip, de god Phobos dankt zelfs zijn naam eraan. In het boek Mythos van Stephen Fry staan talloze voorbeelden hoe via angst geregeerd kon worden. Als zorgverleners hebben we er in ons dagelijks leven direct mee te maken. De actuele voorbeelden daarvan zijn de corona-angst bij de kwetsbare medemens en de angst voor onze eigen gezondheid. Daarnaast zijn economen, banken en media ons alweer aan het voeden met de angst voor de gevolgen van de coronacrisis: een economische recessie. 

De Dikke van Dale omschrijft ‘angst' als volgt: gevoel van beklemming, vrees, onveiligheid of onzekerheid. De NHG-standaard gaat er uitgebreider op in en een deel van de omschrijving is: ”Angst is een gevoel dat verwijst naar dreigend gevaar en gaat gepaard met lichamelijke verschijnselen door activatie van het autonome zenuwstelsel”. In de pre-corona tijd hield Matthijs van Nieuwkerk een gesprek met Erik Scherder over hun angsten. Samen beschreven ze hun talrijke angsten. Erik Scherder zegt in een interview in EO Visie op 27-2-2020 dat er geen verklaring is voor onze angsten.

Niet bang zijn

In onze lokale krant De Gelderlander van 14 april 2020 staat een mooi artikel van een corona-dag van een lokale huisarts ( ‘Een dag op pad met de huisarts’ ). Zelf is hij niet bang voor zijn gezondheid, veel patiënten waar hij komt zijn dit echter wel. Ontroerd was ik door het gesprek wat ik onlangs met mijn ouders had, zij zijn beiden 87 jaar. In een gesprek dat zij met hun huisarts hadden bleek dat de huisarts zelf banger was voor het gesprek over corona en dood dan zij zelf waren. 'We willen geen reanimatie, geen opname. We willen thuis sterven en gecremeerd worden. Als het zover is maken we graag plaats voor de jongeren'. Mijn vader is ontzettend blij dat de lokale fysiotherapeute hem met E-health ondersteunt en mijn moeder vervangt de thuiszorg nu die niet meer komt.

De dood, die voor de breinprofessor Erik Scherder de ergste angst oplevert van alle angsten, is voor hen een dichtbij staand gegeven in een leven wat hun veel gegeven heeft. Na mijn bijna-doodervaring op 11-jarige leeftijd en mijn decennialange worsteling met deze ervaring, was ik in 2007 erg blij met het uitkomen van het boek ‘Eindeloos Bewustzijn’ van Pim van Lommel. In dit boek worden drie belangrijke kenmerken van deze ervaring beschreven: De afname van de angst voor de dood, de afname van de waardering voor geld en bezit en het onvoorwaardelijk vertrouwen in het leven. Dit is precies mijn ervaring geweest en bepaalt nog steeds mijn stappen.

Te weinig geld voor een consult

In deze crisis door corona, heerst er bij veel ondernemers in de zorg angst over hun bedrijf. Te lang blijft er onzekerheid over de toe te passen percentages bij de compensaties, terwijl de lonen en vaste lasten betaald moeten worden. De zorgverzekeraars maken een goed gebaar, de ondernemer vraagt echter om helderheid en een percentage dat de werkelijke kosten dekt op korte termijn.

Uit het ‘Kostenonderzoek paramedische zorg’  bleek al dat bijvoorbeeld de fysiotherapie veel te weinig geld krijgt per consult. Dat wreekt zich nu dubbel: het is onmogelijk om reserves te kweken zonder een reële beloning. Je zou verwachten dat de banken die destijds in de crisis door de belastingbetaler volop gesteund zijn, nu vooraan staan om ons te helpen. Er is zelfs een bank die zich al lange tijd profileert als de bank voor medici en paramedici. Wat schetst mijn verbazing: de handreiking bestaat slechts uit uitstel van rentebetalingen en hypotheken. Niet meer dan dat.

Zelf probeerde ik een simpel krediet te krijgen bij een bank met een leeuwenkop op zijn kaart, het teken van moed, om mijn persoonlijke kosten gedekt te krijgen. Mijn naïeve gedachte was dat ik genoeg credits had: Ons bedrijf bestaat immers al 30 jaar. Het bleek onmogelijk te zijn om de lening te krijgen, laat staan tegen een normale rente. Uit nader onderzoek bleek dat het überhaupt onmogelijk was om tegen een lage rente geld te lenen van een bank om het tekort voor lopende salarissen en kosten te dekken.

Schitterende kansen

Toch zie ik deze corona-tijd als een tijd met schitterende kansen. In het boek van Frey begint hij met de gedachte dat de Oude Grieken er vanuit gingen dat het heelal vanuit de Chaos is ontstaan. Wat als we de huidige chaos gebruiken om juist weer het nieuwe te laten ontstaan? Een nieuwe tijd waarin verandering ten goede komt aan iedereen. Belangrijk daarvoor is om de invloed van angst op onszelf onder ogen te zien en opzij te zetten. Is angst voor de macht van anderen over ons niet de grootste illusie?

Robbert Dijkgraaf beschrijft in zijn boek ‘Het Isgelijkteken’  dat ‘kunst het beste middel is tegen blikvernauwing’. Er schuilt een kunstenaar in ons allen, is zijn boodschap. In onze praktijk merken we dat de collegae volop bezig zijn om met veel positieve energie en creativiteit met “kunst” bezig zijn. Zo zijn er allerlei nieuwe producten ontstaan waarbij elke collega het op zijn eigen manier vormgeeft en zoekt de maatschap oplossingen voor het financieringsprobleem. Een diversiteit die prachtig is. Daarnaast is er door de ‘lege’ tijd die we onverwachts kregen, meer diepgang en verbinding gekomen.

Kate Raworth heeft het in haar boek ‘Doughnut Economics’  over het richten op herverdeling. Aanhoudende groei is per definitie niet duurzaam, er is voor alles en iedereen een grens aan groei. Laat banken juist nu de gezondheidszorg ondersteunen met goedkope kredieten in plaats van zich te verstoppen achter maatregelen die de overheid heeft genomen. Misschien kan de overheid een extra belasting bijdrage vragen van iedereen die het erg goed gaat, zodat kunstenaars, horeca en vele anderen die zwaar getroffen zijn, deze tijd goed doorkomen. Anders over economie gaan denken, laat dat de boodschap zijn. De eerste herwaardering van de zorg lijkt nu gaande, maar zal er na al het applaus en na de crisis ook een werkelijke herwaardering plaatsvinden? 

Verandering uit chaos

Op ons congres ‘Open future’ in 2018 gaven internationale sprekers al aan ¨how to create your own future¨. Dit speelt nu meer dan ooit. In onze praktijk geven we de fysiotherapie 2025 vorm. We bieden al sinds 2015 immuunsysteemtrainingen aan en met onze coöperatie is er samen met zorgverzekeraars overleg hoe beweegzorg er in 2030 uit zal zien. In uw praktijk is het juist nu de tijd om zonder angst, zonder Phobos, vanuit de chaos verandering en mogelijkheden te zien.

‘U maakt het verschil’, liet de huisarts in het artikel van de Gelderlander zien. De banken gingen al iets naar beneden met hun rentepercentage, het begin is er, door u. U maakt het verschil in de Zorg en laat dat op een fantastische manier in het dagelijkse werk zien door massale aanmeldingen om op de ic te helpen. Wij maken zelf het verschil: ga uit van de manifestatie van je eigen power op een verbindende manier.

Foto: Boek 'Doughnut Economics' van Kate Raworth / Harry Geurkink. Foto: Claudia Kamergorodski