Sustainable dentistry: Elke verandering start altijd met een eerste kleine stap

‘Ja, het gaat steeds beter met me. En weet u, ik ben voor het eerst in mijn leven op de fiets naar de tandarts gekomen. Nog nooit eerder gedaan en het voelt heel lekker.’ Ik kijk van deze 56-jarige patiënt naar buiten. Het is niet eens zulk mooi weer. Meneer heeft 1,5 jaar geleden een hartinfarct gehad. ‘Heel goed. Waarom doet u het nu ineens anders?’, reageer ik. ‘Ik probeer wat gezonder te gaan leven en meer te bewegen’, zegt meneer met een glimlach.

‘Voorkomen van ziekte komt onvoldoende aan bod’

Ieder heeft zo zijn eigen motivatie om gedrag te veranderen: minder willen vervuilen, goedkoper, leuker of gezonder leven. Dat wil zeggen: meer bewegen, gezondere voeding of een ander levenstempo. Corona heeft ons wel heel duidelijk laten zien dat een ongezonde levensstijl niet alleen voor het milieu, maar ook zeker voor ons als individu een probleem kan zijn. 80% van de patiënten die met covid worden opgenomen in het ziekenhuis hebben overgewicht of hebben obesitas. Er is veel aandacht voor de gevolgen van ongezonde gewoonten, maar in de praktijk blijkt de verandering erg lastig. Zelfs in de gezondheidzorg komt het voorkomen van ziekte nog onvoldoende aan bod.

Actief reizen, te voet of per fiets, draagt bij aan een gezondere levensstijl. Het verhoogt de weerstand, je kan erdoor afvallen en het versterkt de mentale fitheid. Je neemt het heft in eigen handen en dit geeft direct zelfvertrouwen om ook andere veranderingen door te voeren. Deze meneer was zichtbaar verbaasd en ook trots op zijn stap naar een gezonder lichaam. Maar naast de individuele gezondheidswinst is er ook nog de maatschappelijke winst: actief reizen zorgt voor lagere zorgkosten, lagere CO2-uitstoot en een betere luchtkwaliteit.

‘64% van de uitstoot veroorzaakt door reisbewegingen’

De zorg draagt in Nederland voor ongeveer 7% bij aan de CO2- uitstoot. Engels onderzoek laat zien dat 64% van de uitstoot wordt veroorzaakt door reisbewegingen, van patiënten, medewerkers, leveranciers en koeriers van en naar een tandartspraktijk. Een eerste stap naar een verandering is bewust worden van de cijfers en de gevolgen ervan. Als zorgprofessional kun je ten eerste het goede voorbeeld geven maar ook het gesprek aangaan met medewerkers en patiënt. Ik kijk er, bijvoorbeeld, elke dag weer naar uit om, na een dag werken, de deur achter me dicht te trekken en naar huis te fietsen. Bij thuiskomst heb ik alle ups en downs van de dag, achter me gelaten en ben ik weer vol nieuwe energie.

Maar veranderen kan alleen als je intrinsiek gemotiveerd bent. Het helpt ook als de verandering niet al te groot is of te lastig is. Fietsen is in sommige situaties niet eens ongevaarlijk. ‘Nederland Fietsland’ klinkt voor buitenlanders heel mooi, maar in veel steden is er meer aan de auto dan aan de fietser gedacht. Helaas heb ik toch al wel een aantal keer op straat gelegen door een auto die me niet gezien had. Gelukkig zijn nu de grote steden ook de fietsmobiliteit, in de binnensteden, sterk aan het verbeteren.

‘Elke verandering begint met een eerste stap’

Je ziet ook steeds meer fietskoeriersdiensten ontstaan. Soms uit noodzaak: te druk op straat, lange files, te hoge kosten maar ook met duurzame motieven. Het aantal pakketjes van het online kopen is in coronatijd explosief gestegen maar ook nieuwe ‘duurzame’ ontwikkelingen dragen hieraan bij. Neem bijvoorbeeld de steeds groter wordende tweedehands kledinghandel. De kledingindustrie draagt in grote mate bij aan de vervuiling van de aarde. Hergebruiken van kleding is een heel duurzaam uitgangspunt: minder vervuiling, minder gebruik van grondstoffen, minder afval. Welke motieven spelen hier een rol? Het lijkt helaas vooral de prijs, het aanbod en de eenvoud van het kopen. ‘Ik ontvang regelmatig 19 pakketjes per dag en stuur er weer 15 weg. Nee, het milieu zegt me niet zo veel.’ Onlangs las ik deze reactie van een fan van tweedehandskleding in de krant.

Bottom line: iedereen motiveert zijn of haar handelen anders. Wij, zorgprofessionals, kunnen bij het motiveren tot ander, gezonder gedrag een belangrijke en aanjagende rol spelen. Door het gesprek aan te gaan, kom je achter deze motivatie. Door het gedrag bespreekbaar te maken, kun je ook alternatieve motieven aandragen. Elke verandering start altijd met een eerste kleine stap!

Lees hier de blogs van Michiel Lieshout