'Vertroostingen' van Dirk de Wachter: ‘Doorgang vinden in lastige passages’

Dirk de Wachter schreef enkele spraakmakende boeken: Borderline Times, Liefde, De Wereld van de Wachter en de Kunst van het Ongelukkig Zijn, waarover ik in 2020 hier een recensie schreef (Zingeving als deur naar het geluk). Zijn nieuwste boek is minder geschreven vanuit zijn ervaring als psychiater, maar meer een heel persoonlijk document. Wat gebeurt er met je als je zelf ziek wordt? Wat zijn dan je ervaringen? Wat biedt de gezondheidszorg jou, ook al ben je al een leven zelf dokter? En waar vind je dan troost? En wat biedt troost je om door te gaan? En dan de confrontatie met het einde van je leven, terwijl je dacht er nog niet aan toe te zijn. 

‘Extreem angstige werkelijkheid’ 

Het mooiste deel van dit boek vind ik de beschrijving van zijn operatie en zijn chemotherapie. De pijn en de wanhoop wanneer hij postoperatief een paralytische ileus heeft. De hel. Maar ook zijn ervaring van een delier, die hij als een extreem angstige werkelijkheid ervaart. Dan wordt hij van psychiater een schrijver: 'Met wat geluk worden we onderweg ook bijgestaan om de betere doorgangen te vinden in de lastige passages, krijgen we de nodige ondersteuning en opvang bij de onvermijdelijke struikelingen op onze specifieke tocht. Zo gaat het leven, zo brengen de lastigheden ons soms dichter bij elkaar.' Dat is de vorm van troost waar dit boek over gaat, namelijk dat het gevoel te hebben om steun te kunnen verwachten en te mogen ontvangen. En ook dat er in je omgeving mensen zijn die bemoediging en verzachting willen geven, omdat zij begrijpen dat je pijn lijdt. 

‘Troost is de ander die je ziet’ 

Het is een gunst om troost te mogen ervaren, als je het moeilijk krijgt in het leven. Voor velen is dat niet weggelegd. Kijk maar naar die mannen in de modder van Bachmoet. Iedere dag sterven er tientallen van die mannen. Zonder enige vorm van troost. Troost is een vorm van medemenselijkheid en beschaving, waarin het individu niet wordt vergeten. Voor De Wachter is troost de ander. De ander, die je ziet. In wiens ogen je bestaat. De ander schenkt aandacht en vriendelijkheid. Het “kleine goede” zoals beschreven door Levinas. We leven allemaal in de ogen van de ander, de ander geeft je als mens erkenning. En als we het moeilijk hebben en heel kwetsbaar zijn, hebben we daarom die ander heel hard nodig. 

‘Schrijven om troost te vinden’ 

Vervolgens gaat Dirk de Wachter op zoek naar wat hij ervaart dat hem troost biedt. Troost van rituelen, troost van het samenzijn, troost in de filosofie, troost van het kleine goede, troost van Bach en Cohen, troost door de kunst, troost door de poëzie en troost door God en de natuur. Hij beschrijft mooi wat voor hem belangrijk is in het leven. Hij is niet meer de nuchtere relativerende psychiater, maar een poëtische schrijver. Ook al relateert hij zijn gevoel aan veel filosofen en schrijvers, het blijft zijn eigen invulling van zijn werkelijkheid. En die is voor ieder van ons weer anders. Zijn werkelijkheid maakt het lezen van dit boek mooi: Dirk de Wachter geeft een inkijkje in dat stuk van zijn leven.  Ik denk dat het schrijven van dit boek hem veel troost gebracht heeft. 

Lees meer: 

• Vertroostingen. Gewone woorden van Dirk De Wachter, Uitgeverij Lannoo Campus 
• Vertroostingen - Gewone woorden van Dirk De Wachter, HUMAN, 15 december 2022