Anoeska Mosterdijk (InEen): ‘Samenwerken lukt pas als je elkaar echt als gelijkwaardig ziet’

In 2016 vertelde u in een interview dat InEen prioriteit legde bij de zorg voor kwetsbare ouderen, GGZ-zorg in de eerste lijn, samenwerking eerste lijn met sociaal domein. Hoe staat het met die thema’s?

‘Voor de ouderenzorg hebben we met dertien andere koepels hard getrokken aan een beschrijving van hoe de zorg eruit moet zien. Multidisciplinaire samenwerking rond de ouderenzorg is hard nodig. We hebben op landelijk niveau samen met de verzekeraars en het ministerie van VWS een beeld proberen te krijgen over hoe die zorg eruit moet zien. Dat heeft geleid tot de handreiking Kwetsbare ouderen thuis (2021), die we nu geïmplementeerd proberen te krijgen.’

‘Daarbij pleiten wij voor een goede financiering en gegevensuitwisseling. Dat staat hoog op de agenda, maar dat zijn geen makkelijke thema’s. Er zijn nu apps waarmee je makkelijk informatie uitwisselt, maar medische gegevens uitwisselen kan beperkt en is moeilijk te regelen. Als het over de grenzen van de Zorgverzekeringswet gaat is gegevensuitwisseling nog lastiger: wie mag wat zien op basis van welke wetten?’

Gegevensuitwisseling speelt ook een rol bij de samenwerking van de eerste lijn met het sociale domein. Hoe loopt dat?

‘Sociaal werkers zijn andersoortige professionals met een niet-medische achtergrond, waardoor je medische gegevens niet altijd met elkaar mag delen. Ze werken ook vanuit andere ICT-systemen, waardoor de afstemming vaak ingewikkeld is. Dat neemt niet weg dat er beloftevolle samenwerkingsinitiatieven zijn. Een aanpak als ‘Welzijn op Recept’ is een goed voorbeeld van wat je aan elkaar kunt hebben. Mijn beeld is dat het steeds meer wordt toegepast, hoewel het nog lang niet bij alle huisartsen bekend is.’

‘Financiering kan dan wel een obstakel zijn. Welzijn op Recept kan kostenverlagend werken aan de verzekeringskant, maar leidt juist tot meer kosten en inzet in het sociale domein. De ene sector, de zorg, heeft er dan baat bij en de andere, het sociaal domein, draagt dan de lasten. Je hebt voor een succesvolle implementatie dan ook de huisartsen, verzekeraars en de gemeente nodig. Het vergt kortom nog best wat voorbereiding.’

In interviews met onder meer MedischOndernemen liet u zich in 2018 kritisch uit over de versnippering in de eerste lijn. Welke positieve ontwikkelingen ziet u sindsdien?

‘De huisartsenzorg heeft wat dat betreft een voorsprong omdat ze georganiseerd zijn in zorggroepen en regionale huisartsenorganisaties. Bij de LHV zijn de huisartsen van oudsher ook verenigd in regionale Kringen, die een sterke positie hebben. LHV en InEen kijken samen hoe huisartsen en huisartsenorganisaties nog dichter bij elkaar kunnen komen te staan. In andere disciplines zie ik ook dat er ontwikkeling naar meer regionale krachtenbundeling gaande is. In de farmacie en paramedie organiseren zorgaanbieders zich ook steeds meer in verenigingen of coöperaties. Dat vergemakkelijkt naar mijn mening de samenwerking met onder meer de huisartsen op regionaal niveau.’

‘De verwachting is dat het nieuwe kabinet verder op de regionalisering gaat inzoomen. Ik neem deel aan een overleg met meerdere koepels waarbij één van de kernvragen is wie bij het opstellen van regioplannen de regie moet hebben. Als je wilt dat naast de huisartsenzorg ook andere zorgaanbieders in de eerste lijn daarin mee doen, heb je een verdere krachtenbundeling nodig. Of van die aanbieders elk apart, of als eerstelijn breed.’

‘De keuzes die dan gemaakt worden, zijn deels historisch bepaald, maar hebben ook met geld te maken. De pot met geld is beperkt, als die ook ingezet moet worden voor andere beroepsgroepen treedt verdunning op. Logisch dat huisartsenorganisaties en zorggroepen dan zeggen dat er budget bij moet. Als je als regionale huisartsenorganisatie de stap wilt zetten naar een ’meer multidisciplinair georiënteerde organisatie’ moet je goed kijken hoe je de huisartsen daarin meeneemt. En hoe je echt gelijkwaardigheid tussen alle aangesloten zorgaanbieders kunt bereiken.’

Deed u nog inspiratie op bij het symposium ‘Kroonjuwelen van de gezondheidscentra’?

‘Ik hoorde daar een mooi voorbeeld van multidisciplinaire samenwerking in de regio Amstelland. Daar bestonden naast elkaar een huisartsencoöperatie, een fysiocoöperatie en een apothekersclub. Samen zijn ze zich als ‘Amstelland Zorg’ gaan organiseren met een multidisciplinair bestuur. Dat konden ze omdat zij al gewend waren veel met elkaar te doen. Mensen denken vaak: “Laten we van mono- naar multidisciplinaire organisaties gaan”. Alleen weet ik niet of dit altijd direct gaat werken.’

‘Misschien moeten we beide wegen bewandelen: stimuleren dat andere beroepsgroepen zich ook sterker regionaal kunnen organiseren. Tegelijk moet dat dan wel bekostigd worden, anders drijft dat veel te veel op vrijwillige inzet. Als de beroepsgroepen zich eerst zelf gaan versterken, is dat wellicht een goede tussenstap naar een multidisciplinaire organisatie. Verder is belangrijk dat ook de zorgverzekeraars meer inzetten op multidisciplinaire samenwerking, zoals Zorg & Zekerheid dat in de regio Amstelland deed.’

Dit is een voorpublicatie van het interview met Anoeska Mosterdijk dat binnenkort in MedischOndernemen 4 verschijnt.