In4care wil ‘Health Arena’s’ in heel Vlaanderen: ‘Radicale omslag naar preventie’

donderdag 22 februari 2024

timer 5 min

Artist impression van de Health Arena van In4care. 'We doen een beroep op de ondernemingszin van mensen die in zorg en welzijn werken.' (Beeld en ontwerp: In4care en Gelo)

Als het aan In4care vzw ligt worden in heel Vlaanderen zogeheten ‘Health Arena’s’ gerealiseerd: preventieve gezondheidscentra, waarin een flink deel van de eerste en tweedelijns gezondheidszorg wordt ondergebracht. ‘De Health Arena is de place to be om bezig te zijn met je gezondheid, gebouwd volgens de principes van de healthy environment met groen, water en open ruimtes.’

Het Vlaamse In4care vzw is een landelijke ledenorganisatie met bijna 400 zorgorganisaties, startups, bedrijven en partners die innovaties op het gebied van zorg en welzijn tot stand willen brengen. Nico de Fauw, CEO van In4care, omschrijft zijn organisatie als ‘een community’ die wil inspireren, verbinden en innoveren. Hij vertelt dat In4care diverse nieuwe concepten en succesvolle pilots heeft ontwikkeld, maar dat die innovaties vaak niet duurzaam in de praktijk kunnen worden gebracht. Oorzaak: de ingewikkelde organisatie en financiering van de gezondheidszorg én de huidige crisis in het zorgstelsel.

Zorgstelsel in crisis

Nico de Fauw: ‘De zorg in Vlaanderen is complex georganiseerd: we hebben liefst negen ministers voor gezondheidszorg en diverse overheden met versnipperde bevoegdheden. De zorg heeft daardoor te maken met zo’n complexe financiering en regelgeving, dat het moeilijk is om echt te ondernemen. Na een succesvolle pilot wordt de implementatie vaak heel ingewikkeld.’
Daarbij komt dat het zorgstelsel lijkt in te storten, vervolgt hij. ‘Het systeem werkt niet meer én dreigt te crashen. We hebben niet genoeg mensen die in de zorg werken. Er zijn te weinig verpleegkundigen, waardoor hele ziekenhuisafdelingen worden gesloten. De wachtlijsten van specialisten zijn ellenlang. Tegelijk is de vergrijzing nog maar net begonnen, waardoor het aantal mensen met complexe chronische problematiek alleen maar toeneemt. We hebben kortom een nieuw systeem nodig.’

‘Radicale shift’

De zorg moet een ‘radicale shift’ maken naar preventie en gezondheidspromotie. Elke gemeente en provincie zou een Health Arena moeten krijgen, een centrale plek waar mensen preventief en duurzaam aan hun gezondheid kunnen werken. ‘Dat systeem moet burgers helpen zo gezond mogelijk te blijven, zodat er minder instroom is in de zorg. Daarvoor dienen we ook samen te werken met partijen zoals retail en industrie. In een Health Arena moeten mensen tachtig procent van de zorg kunnen vinden die nodig is om gezond te blijven of te worden. Ze worden daarbij ondersteund door technologie – ‘wearables’ zoals slimme horloges – om hun lifestyledata te verzamelen en ze te coachen. Dan worden ze minder ziek en doen ze minder snel een beroep op het dure en complexe zorgsysteem.’

In4care heeft de Health Arena inmiddels gevisualiseerd in een innovatief ontwerp. ‘Op de begane grond is alles gevestigd dat mensen helpt om gezond te blijven, eerstelijnsdiensten zoals de huisarts, de psycholoog, de fysiotherapeut en ergotherapeut. Daarnaast denken we aan een supermarkt met gezonde voeding, de sportschool, een sportzaak met wearables, kortom alles wat bijdraagt aan een gezonde levensstijl. Op de eerste verdieping zijn poliklinieken ondergebracht. Als de huisarts je doorverwijst naar het ziekenhuis of specialist kun je daar terecht. Op de tweede verdieping is de dagkliniek gevestigd, voor alle kleine ingrepen.’

‘Healthy environment’

De Fauw omschrijft de Health Arena als een ‘hippe, dynamische plek’ die allesbehalve op een klassiek gezondheidscentrum lijkt. ‘Het is de place to be om bezig te zijn met je gezondheid, gebouwd volgens de principes van de healthy environment met veel groen, water en open ruimtes, waar je ook veel mensen kunt ontmoeten. Dat is de ideale versie, maar in de praktijk zal de arena de eerste jaren nog klein zijn, deel uitmaken van een bestaande organisatie als een bibliotheek of een diensten- of fitnesscentrum. Daarna gaan we het geleidelijk uitbouwen.’

Het doel is dat de bestaande eerste en tweede lijn gaan meewerken aan de Health Arena’s. ‘We focussen ons eerst op het gezond houden van mensen. Samen met twee startups beginnen we met de screening van mensen, gekoppeld aan hun wearables en leefstijldata. Op basis daarvan worden mensen gecoacht richting een gezonde levensstijl door verschillende partners, zoals Yoboo-leefstijlcoaches en de zorgverzekeraar CM. Verder hebben we partners die de ICT-verbindingen tussen de Health Arena’s en de ziekenhuizen gaan ontwikkelen.’

Ziekenhuizen worden ‘focused factories’

De Fauw benadrukt dat het concept van de Health Arena vanaf nul wordt opgebouwd. ‘We willen net als Tesla iets heel nieuws doen, een radicale omslag maken. Iedereen is met gezondheid bezig, zoals werkgevers die hun medewerkers zo gezond mogelijk willen houden, maar vaak zijn dat versnipperde initiatieven. Het concept van de Health Arena kan voor de werkgevers ook interessant zijn, omdat ze daar op een gestructureerde manier aan de gezondheid van medewerkers kunnen werken.’

Zo schetst De Fauw een toekomst waarin de Health Arena’s een deel van het huidige aanbod vervangen én intensief samenwerken met andere sectoren. ‘Een aantal diensten van ziekenhuizen verschuiven naar de Health Arena’s. Ziekenhuizen zullen straks meer focussen op gespecialiseerde zorg (‘focused factories’), naast generieke diensten als de spoedeisende hulp en de kraamkliniek. Poliklinische diensten verhuizen straks naar de Health Arena. We bouwen nu pop-up versies en binnen anderhalf jaar moet de eerste Health Arena van start gaan. Als die goed draait willen we gaan opschalen om er zoveel mogelijk in Vlaanderen te realiseren.’

Voor de ontwikkeling in Nederland werkt In4care nauw samen met zorginnovator Lucien Engelen. Een pop-upversie van de Health Arena presenteert In4care op de ICT & Health-conferentie in Maastricht (van 14 tot 16 mei). ‘De eerste arena zullen we inbedden in een bestaande organisatie met alle services om mensen te screenen, te monitoren en te coachen. Dan moeten de nodige leefstijldiensten er wel aanwezig zijn. We zijn dus ambitieus, omdat we met een scala aan partners aan de achterkant willen samenwerken. Aan de voorkant moet het voor de gebruiker heel toegankelijk zijn.’

‘Zelf iets nieuws maken’

De omslag naar een meer preventieve gezondheidszorg zal de zorg zelf moeten maken, denkt De Fauw. ‘We hebben op dit moment geen politieke steun. De overheid is niet geïnteresseerd in preventie. Beleidsmakers zeggen wel dat ze veel aan preventie willen doen, maar stellen daarvoor nauwelijks middelen beschikbaar. We kijken daarom niet naar overheden om dit te realiseren. Als de Health Arena’s op een bepaald moment echt draaien, zal de overheid ze wel willen reguleren en financieren. De komende tien jaar verwacht ik niets van de beleidsmakers.’

‘In het begin zullen de Health Arena's vooral een commercieel initiatief zijn, van een of enkele bedrijven, mogelijk ondergebracht in een consortium. In deze fase zullen ze een soort lidgeld vragen, vergelijkbaar met een fitness-abonnement. De eerste klanten zullen vooral mensen zijn die al met hun gezondheid bezig zijn, zoals (amateur-)sporters. Daarna verwachten we dat de diensten van de Health Arena’s worden aangeboden door de zorgverzekeraars via de aanvullende ziekteverzekering. De overheid zal de arena’s pas over een aantal jaren financieren, maar werkgevers kunnen bijvoorbeeld Health Arena-cheques gaan aanbieden aan medewerkers die aan hun gezondheid willen werken.’

‘We zetten in op de Health Arena's, omdat we de beste zorg voor onze kinderen en kleinkinderen willen garanderen. We doen dan ook een beroep op de ondernemingszin van mensen die in zorg en welzijn werken en in belendende sectoren, om de Health Arena samen met ons op te zetten. We moeten ons niet laten verlammen door alle onheilsberichten over te weinig medewerkers en te weinig middelen. Laten we vooruit kijken en dingen op een andere manier gaan doen. Anders zetten we onszelf helemaal vast.’