Tandarts Paul Voorbraak: ‘Betere mondzorg ouderen vergt gedragsverandering’

De maatschap van tandarts Paul Voorbraak, van tandartspraktijk Voorbraak & Macville in Lelystad, heeft veel ouderen als patiënt. ‘We houden onze geriatrische patiënten supergoed in de gaten. Ook hebben we aanpassingen aangebracht zoals rolstoel toegankelijkheid en een tillift. Ook letten we op bij de begeleiding: ouderen hebben soms iets meer hulp nodig om afspraken te maken en te onthouden.’

Stap extra

Paul Voorbraak (31) is bezig met de postacademische differentiatie voor geriatrische mondzorg en schetst wat daarbij komt kijken. ‘Een patiënt van 92 of ouder, die misschien wat doof is, ontvangen wij graag voor de halfjaarlijkse controle. Alleen is het niet vanzelfsprekend dat zo iemand nog naar de praktijk komt. Daar moet je actief achteraan bellen, of met een familielid contact opnemen, om diegene naar de praktijk te laten begeleiden. Geriatrische zorg vergt dus vaak net een stap extra en meer tijd. Die extra zorg beloont zich met een goede naam van de praktijk.’

Voorbraak werkt naast de eigen praktijk een dag per week in het Centrum voor Bijzondere Tandheelkunde in Zwolle. ‘Vandaaruit werk ik voor vijf verzorgingshuizen in Kampen, in een eigen tandartskamer in één van die huizen. Vanuit het Centrum Bijzondere Tandheelkunde kunnen we met een mobiele unit zo nodig patiënten thuis bezoeken.’

Bottleneck bij belastbaarheid

Ook vanuit de eigen praktijk bezoekt Voorbraak regelmatig mensen thuis. Veel tandartsen komen daar niet aan toe. ‘Naast de reguliere codes kun je dan een eenmalige reiskostenvergoeding (C80) rekenen voor bezoek aan huis. Daar staat dus geen extra fee op. De bottleneck bij de mondzorg voor ouderen zit voor tandartsen niet bij de financiën, maar bij de belastbaarheid van algemene praktijken wat betreft thuisbezoek.’

Welke problemen treft u aan in de mond bij ouderen? Is de problematiek bij ouderen echt zo ernstig als Van der Torre en Hogendoorn stellen (‘Geriatrische mondzorg heeft een Hugo Borst nodig’)?
‘De ouder wordende mens heeft tegenwoordig veel meer tanden en implantaten, dan vorige generaties die eerder kunstgebitten kregen. We zien bijvoorbeeld veel problemen met implantaten, kroon- en brugwerk dat bij het poetsen veel aandacht vraagt. Zoals Van der Torre en Hogendoorn signaleren komen we soms mensonterende situaties tegen. Verhalen over patiënten met maden in de mond zijn echt niet gelogen, het gebeurt echt.’

Is het met de geriatrische mondzorg zo slecht gesteld als Vitadent suggereert? 
‘Absoluut. Patiënten met Parkinson of dementie komen vaak niet meer naar de algemene praktijk. De familie heeft de handen vol aan zo’n patiënt, staan in overleefstand en denken vaak niet aan de mondzorg. Als er geen proactieve afspraken worden gepland, denkt de familie daar ook niet over na. Zelf de tandarts bellen voor een afspraak schiet er dan vaak bij in. Alleen: de oplossing daarvan zit niet in extra financiën via de Wet Langdurige zorg (WLz), het probleem zit in de algemene praktijk. De ouderen die daar patiënt zijn, moet je blijven volgen.’

Hoe houdt uw praktijk die patiënten in beeld? 
‘Dat doen we door die patiënten proactief op te roepen. Je hebt dus een recall-beleid nodig: patiënten standaard oproepen en er achter aan bellen. Dat vergt dus extra inzet. Blijkt de behandeling te gecompliceerd, dan kun je een beroep doen op de Centra voor Bijzondere Tandheelkunde.’ 

Hoe ziet u die kritiek vanuit Vitadent op de budgetten?
‘Waar ik wel over val is dat ketens op WLz-basis werken. Daarvoor zijn zorgzwaartepakketten in het leven geroepen, die alleen gelden voor de patiënten in verpleeghuizen. Dat systeem is niet helemaal dekkend, de codes U35 en U25 zijn blijkbaar te beperkt voor een commerciële keten en daar klagen ze over. Die WLz-codes zijn dekkend voor de algemene praktijk, maar blijkbaar niet voor een keten met veel overheadkosten. Daarom pleiten zij nu voor vaste budgetten per patiënt per jaar. Een zorgwekkende ontwikkeling.’

Er is dus ook versnippering in de mondzorg voor ouderen. Wat is volgens u de oplossing?
‘De versnippering neemt in een enorm tempo toe. Er is een groeiende interesse bij algemene practici en ook meer aandacht vanuit commerciële ketens. Die ketens oefenen druk uit om meer budget vrij te maken voor de ouderenzorg. Hierdoor ontstaat er nu een nieuwe markt voor geriatrische mondzorg.’

‘Maar de echte oplossing zou zijn als algemene praktijken de ouderen actief in beeld houden, op dat moment stabiliseert het probleem zich snel. Dan verdwijnen de mensonterende situaties en neemt de zorgzwaarte in verpleeghuizen ook drastisch af. Zo’n praktijkwijzer van de KNMT (Praktijkwijzer Mondzorg voor kwetsbare ouderen) is dus belangrijk. Gedragsveranderingen kosten namelijk wel tijd.’

Links:

• KNMT, Praktijkwijzer Mondzorg voor kwetsbare ouderen,
• MedischOndernemen, Nelleke Bots-Van ’t Spijker over 'senior proof' mondzorg: ‘Hou de oudere betrokken’, 
• MedischOndernemen, Marc ten Hoor (KNMT): ‘Maak de mondzorgpraktijk in acht stappen senior proof’, 
• MedischOndernemen, CAM-tandarts: ‘Er is een verhoogde kans dat we corona krijgen, maar we doen het ergens voor’