Agatha Hielkema (VvAA) in Mondzorgpraktijk Anno Nu: ‘Hou grip op gezondheidsrecht in de mondzorg’

‘Gezondheidsrecht is een dwarsdoorsnede van alle wetgeving die we kennen’, vertelt juriste Agatha Hielkema (VvAA) over de opzet van de sessie. ‘Zorgverleners herkennen sommige onderdelen heel goed. Tandartsen kennen bijvoorbeeld de voorwaarden voor taakdelegatie uit de Wet Beroepen in de individuele gezondheidszorg (Wet BIG).'

'Veel minder bekend is dat gezondheidsrecht onderdeel is van het hele systeem van algemene wetten, waarbij delen zijn uitgewerkt in kwaliteits- en zorgwetten. Als je het totaaloverzicht beter kent, snap je beter uit welke hoeken je te maken hebt met wetten en rechtspraak.’

‘Overheid regelt minimaal noodzakelijke zorg’

Hielkema legt uit dat de stelselwetten, die de structuur en financiering van de gezondheidszorg beschrijven, regelen dat de overheid alleen ingrijpt als burgers dat zelf niet kunnen. ‘De eigen verantwoordelijkheid van de burger is belangrijk. Voor groepen die structureel intensieve zorg nodig hebben, zoals voor mensen in verpleeghuizen en gehandicapten, is er langdurige zorg. De overheid stimuleert verder preventie en gezond gedrag. Daarbij verzekert de overheid alleen dat wat minimaal noodzakelijk is, onder andere in de Zorgverzekeringswet. Bij de mondzorg zie je bijvoorbeeld dat de meeste mondgezondheid geen verzekerde zorg is.’

‘In principe is er vrijheid, tenzij de overheid daarin grenzen moet stellen of burgers in bescherming moet nemen. In de zorgwetten regelt de overheid de bewaking op de organisatie van de zorg, op geneesmiddelen en hulpmiddelen. Specifieke onderwerpen als ‘shared decision making’ vanuit de Wet geneeskundige behandelingsovereenkomst (Wgbo), klachtrecht en veranderingen in de Wet BIG vallen onder de kwaliteitswetten. We bespreken in de sessie belangrijke recente veranderingen en ook wat er volgend jaar verandert.’

‘Shared decision making, wat is dat?’

Agatha Hielkema gaat in haar sessie bijvoorbeeld in op knelpunten die bij ‘shared decision making’ kunnen komen kijken. ‘Dit principe bepaalt dat de tandarts de verschillende behandelmogelijkheden, en de bijbehorende kosten van de behandeling, altijd in het overleg met de patiënt moet meenemen. Bij het begin van de behandeling gebeurt het vaak wel, maar het wordt nog wel eens moeilijk als de patiënt het oorspronkelijke behandelplan niet opvolgt. Dan is er een traject afgesproken waar flinke kosten aan verbonden zijn, maar de patiënt volgt het halverwege niet meer op. Of hij betaalt structureel de rekening niet. Wat doe je dan?’

Bekijk hieronder de video van de VvAA over de Wkkgz:

‘Patiënt blijft ineens weg, wat dan?’

De tandarts kan ook in lastige situaties verzeild raken als de patiënt ineens wegblijft. ‘Zorgverleners kunnen daarover onzeker worden. Moeilijk is ook dat er onuitgesproken zaken een rol spelen, terwijl het gesprek gaat over de kwaliteit van de behandeling. Op de achtergrond kan een onuitgesproken angst voor pijn een rol spelen. Bij langere behandelingen voor bijvoorbeeld het aanbrengen van implantaten kan een patiënt afhaken, zonder dat hij vertelt wat er aan de hand is.’

‘Terwijl het vooraf leek dat de patiënt ermee instemde, komt hij ineens niet naar de afspraak. De tandarts zit dan met een dilemma, bijvoorbeeld of er nog een plan B is of dat de patiënt verder moet met plan A. De tandarts moet de patiënt wel blijven benaderen, want er bestaat immers een zorgplicht. Je moet blijven zoeken naar de kans om de behandeling zo passend mogelijk af te maken.’

‘Nu behandelen is voordelig’

Ook gaat het soms om situaties die de behandelaar zelf niet ziet aankomen, schetst Hielkema. ‘Een bijzondere groep zijn patiënten vanaf 16 jaar. Deze groep mag volgens de Wgbo zelfstandig besluiten nemen. De tandarts kan voor de keuze komen te staan: een behandeling nu doen is verstandig, omdat deze nu nog onder de verzekerde zorg valt. Over twee jaar moet de patiënt het zelf betalen, nu is iedereen blij, de ouders én de patiënt.’

‘Alleen: de tandarts mag niet zeggen dat de behandeling beter nu kan gebeuren omdat de verzekering het nu nog betaalt. De beroepsorganisaties hebben richtlijnen die bepalen dat de tandarts de patiënt niet mag beïnvloeden. Als hij of zij over de behandeling wil adviseren, mag de financiële kant niet leidend zijn. De tandarts moet zich beperken tot de tandheelkundige kant van het advies.'

Dat een jongere van zestien bevoegd is om zelf beslissingen te nemen, kan ook tot dilemma’s leiden, vertelt Hielkema. ‘Sommige zorgverleners worden al doende wijs. Bij een zestienjarige heb je een beroepsgeheim. Stel dat zo’n patiënt niet naar een afspraak komt. Als je dan naïef belt naar het telefoonnummer dat je hebt en je krijgt ouders aan de lijn, dan heb je een potentieel conflict gecreëerd tussen de ouders en kinderen.’

‘Wat is kwaliteit?’

Over de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) wil Hielkema schetsen hoe de ‘kwaliteit’ inhoud krijgt. ‘Het is een aanvulling op patiëntenrechten die in de Wgbo staan, als verdere versterking van de positie van de patiënt. De Wkkgz geeft ‘veiligheidsventielen’ ten aanzien van medewerkers in een praktijk. Zo moet een praktijkhouder aan de voorkant goed vaststellen of degene met wie hij of zij wil werken, ingeschakeld moet worden als zzp’er of als werknemer.’

‘Je moet jezelf ervan vergewissen of iemand in staat is patiëntenzorg te leveren. Daarover moet je samen afspraken maken, om toe te zien op de kwaliteit van zorg. Als iemand aan de achterkant niet goed functioneert in de patiëntenzorg en je om die reden afscheid neemt van een medewerker, moet je dat ook melden bij de inspectie.’

Tijdens het jaarlijkse congres Mondzorgpraktijk Anno Nu - dit jaar als online editie - verzorgt Agatha Hielkema de parallelsessie ‘Grip op gezondheidsrecht’. Zie hiervoor:  Mondzorg Praktijk Anno Nu,  Voor een succesvolle praktijk in 2021  en  Mondzorgpraktijk Anno Nu - 16 december, deel 2