Diëtist Lobke Faasen ontwikkelde de Schijf for Life: ‘Plantaardig eten heeft een enorme urgentie’

vrijdag 14 juni 2024

timer 6 min

Diëtist Lobke Faasen: ‘We hadden twintig jaar geleden al de omslag naar plantaardig eten moeten maken. Ongelooflijk dat de eiwittransitie in Nederland zo stroperig gaat.’ (eigen foto)

Lobke Faasen ontwikkelde als diëtist – samen met Armanda Govers – de volledig plantaardige Schijf for Life, als gezond en duurzaam alternatief voor de klassieke Schijf van 5. De lancering in 2021 veroorzaakte flink wat opschudding: de vegan schijf werd in de media afgeschilderd als een aanval op de schijf van het Voedingscentrum. Lobke benadrukt dat ze een positief verhaal wil vertellen.

Lobke Faasen (29) studeerde in 2016 af als diëtist, maar miste in de opleiding de link met duurzaamheid. ‘Zelf had ik het verband tussen gezondheid en duurzaamheid al gelegd, maar daarover werd nauwelijks iets verteld. Na mijn studie werkte ik bij huisartsenpraktijken en intussen bleef het ontbreken van een duurzaam plantaardig alternatief knagen. Ik vond wel aansprekende voorbeelden in Amerika, maar hier kon je niemand vertellen hoe je een compleet alternatieve schijf kon ontwikkelen en verspreiden.’

‘Diëtisten weten vaak niet hoe het moet’

Haar cliënten zijn over het algemeen mensen die vegan of vegetarisch willen gaan eten, maar zich afvragen hoe dat moet. Ook geeft ze nascholing aan zorgprofessionals op het gebied van plantaardig eten. ‘Rond 2018 waren er nog weinig Nederlandse diëtisten die zich erover uitspraken: “Hé, we moeten echt eens meer plantaardig eten.” Toen besloot ik zelf dat dieet actief te gaan promoten. Sindsdien heb ik me helemaal gericht op online informatie verspreiden via mijn site, video’s en podcasts. Ik interviewde Armanda Govers, milieujurist en oprichtster van de stichting Even Geen Vlees, dat regelmatig procedures aanspande tegen vleesbedrijven bij de Reclame Code Commissie.’

‘Armanda vertelde dat ze contact zocht met het Voedingscentrum omdat ze in die tijd nog een hele negatieve tone of voice aansloegen over een plantaardig dieet: moeilijk, ingewikkeld, tekorten, kijk uit, niet doen. Wij wilden daar een positief verhaal over plantaardig eten tegenover stellen. Op de site van het Voedingscentrum stond alleen ergens onderaan: “Als je het wil doen, doe het dan met een diëtist.” Alleen weet ik vanuit mijn ervaring dat als je naar een diëtist gaat, zij het vaak ook niet weten, want het komt maar beperkt aan bod in de opleiding.’

‘Schijf for Life werd veel groter dan ooit de bedoeling was’

‘Zo is dat balletje gaan rollen. Eerst zochten we contact met het Voedingscentrum, maar dat verliep moeilijk. Toen zei Armanda: waarom gaan we het dan niet zelf doen? Toen ben ik gaan schrijven en dat werd in september 2021 de Schijf for Life. Het werd veel groter geworden dan ooit mijn bedoeling was. Ik had er een jaar aan gewerkt en veel feedback gekregen van diëtisten. We hadden ook nooit gedacht dat het zo groots in de media zou komen. Trouw zette het op pagina 2 (Schijf van Vijf onder vuur, 19 september 2021), we werden uitgenodigd voor Op1 en de NOS spubliceerde een mooi artikel (Schijf van Vijf krijgt plantaardig alternatief, 20 september 2021).’

‘We hadden ook zoveel impact omdat we de Schijf for Life samen met een groep hadden gemaakt. Ik schreef het hoofddocument, andere diëtisten gaven feedback en ongeveer 200 diëtisten en zorgprofessionals onderschreven het document. Wij hebben met de Schijf for Life natuurlijk nooit de illusie gehad dat heel Nederland meteen zo zou gaan eten. Daar ging het helemaal niet om, want voor de gezondheid is het al goed om de Schijf van 5 te gaan eten. We waren wel kritisch in de zin van: “Beste Voedingscentrum, neem duurzaamheid ook eens mee in je verhaal.”’

Rtvdordrecht.nl - Lobke ontwikkelde een plantaardige variant op de Schijf van Vijf

‘De Gezondheidsraad presenteert dit jaar waarschijnlijk nieuwe richtlijnen goede voeding, die het Voedingscentrum weer moet vertalen en hopelijk leidt dat een duurzamer voedingsadvies. In allerlei landen worden de voedingsrichtlijnen regelmatig geüpdatet, zoals in Scandinavië, Duitsland en Canada. In Canada is de richtlijn voor zuivel flink verlaagd en zeggen ze dat sojazuivel ook goed is. Het zou raar zijn als we in Nederland ook niet meer plantaardig zouden adviseren, zeker gezien de progressieve Food Valley in Wageningen.’

‘Vegan dieet vraagt maar een kwart van landbouwgrond’

‘Meer plantaardiger en dus duurzamer gaan eten is ontzettend urgent. in ieder rapport over klimaat en duurzaamheid komt voedselproductie aan bod, omdat dierlijke eiwitten gewoon veel meer landgebruik vereisen. We kunnen enorm veel land teruggeven aan de natuur, als we veel plantaardiger zouden eten. Het is gewoon heel inefficiënt om eerst veel eiwitten in een dier te stoppen om daar vervolgens veel minder eiwitten voor terug te krijgen. Als we wereldwijd zouden overstappen op een vegan dieet zouden we nog maar een kwart van de huidige landbouwgrond nodig hebben.’

‘Als je volwaardig plantaardig eet is dat gezonder, omdat je veel vezelrijker eet. De gemiddelde Nederlander krijgt veel bewerkt voedsel binnen en eet weinig groente en fruit. Vegan gaat over groente en fruit, peulvruchten, tofu, volkoren producten eten. En dat is niet omdat het hip is of voor de havermelkelite, maar omdat het de fundamenten zijn van een gezond dieet. De huidige generaties zijn de eerste in de geschiedenis die drie keer dagelijks dierlijke eiwitten eten. Vooroorlogse generaties aten alleen op zondag een stukje vlees, uit die eetcultuur komen we vandaan.’

‘Schijf van 5 met af en toe vlees kan ook’

‘Wat betreft voeding wordt je gezondheid bepaald door wat je doet met die eerste 80-90 procent van je eetpatroon. Daarin zit de hefboom voor je gezondheid. Die laatste 20 procent kan heel divers zijn: voor mij is dat vegan, maar het kan ook met de Schijf van 5 met af en toe een stukje vis of vlees. Dat maakt voor je gezondheid niet zoveel uit. Ik eet natuurlijk ook wel eens een taartje. Dat is een vegan taartje maar dat is wel een taartje. Dat heeft geen kwaad maar ook geen goed.’

Lobke pleit niet voor het standaard eten van vleesvervangers. ‘Voor de duurzaamheid zou ik het zeer toejuichen dat mensen ze massaal gaan eten. Alleen zijn het vaak wel bewerkte producten, zoals een vegan kipkrokant schnitzel. Dat is ook geen product dat op de markt wordt gebracht om gezond te zijn.’ Ook pleit ze voor B12 als supplement bij vegetarische of vegan diëten. ‘Mensen weten niet dat dieren in de bio-industrie ook B12-supplementen krijgen en dat dat de reden is dat vlees en zuivel B12 bevatten. Als ze dat niet zouden krijgen, zou vlees ook geen bron van B12 zijn. Het is zelfs veel betrouwbaarder om B12 te suppleren, zodat je dan weet dat je echt voldoende binnenkrijgt. Zo'n supplement is de best of both worlds: wel de B12 zonder alle nadelige effecten voor de duurzaamheid.’

Lobke Faasen, Wat ik eet op een dag | Eetmeter van het Voedingscentrum vergelijken met de Cronometer

‘Vooral jongere diëtisten pleiten voor vegan’

De Schijf for Life heeft intussen een flinke navolging onder zorgprofessionals. Zo heeft Lobke de poster van de schijf inmiddels 400 keer verkocht. Of ze invloed heeft onder beroepsgenoten weet ze niet. ‘Ik heb het gevoel dat het vaker jongere diëtisten onder de 35 zijn die voor een plantaardig dieet pleiten. Er is nog altijd een belangrijke stroming die zegt dat veel vlees eten belangrijk is. Sommige dokters en diëtisten zeggen ook: je moet niet te veel fruit eten en ze waarschuwen dan voor niet-alcoholische leververvetting. Dat is echt het meest schandalige gezondheidsadvies wat je kan geven.’

Lobke benadrukt dat ze een positief verhaal wil vertellen. ‘Sinds ik ben gaan roeptoeteren over vegan moet ik regelmatig opdraven als journalisten vragen hebben over plantaardig eten. Als verhaal over duurzaamheid heeft plantaardig eten een enorme urgentie. We hadden twintig jaar geleden al de omslag naar plantaardig eten moeten maken. Ik vind het ongelooflijk dat die eiwittransitie in Nederland zo stroperig gaat.’

Meer weten over duurzaamheid in de eerste lijn? Neem deel aan het webinar PM Actueel op 25 juni!

Schrijf je dan in voor het webinar PM Actueel: 'Duurzaamheid in de huisartsenpraktijk, fysiotherapie en mondzorg - Hoe pak je dat aan?' op 25 juni aanstaande. Met naast ‘groene huisarts’ Claudine van Lith, 'Buitenfysiotherapeut' Janneke de Jong-de Vries en Angelica Setiaman, 'groene tandarts' en duurzaamheidsadviseur bij de KNMT.