Jet Bussemaker over ‘Gezond en Gelukkig Den Haag’: ‘Gebruik de kracht van inwoners nog beter'

Het project ‘Gezond en Gelukkig Den Haag’ richt zich op domein-overstijgende samenwerking. ‘Bewoners in wijken zoals Moerwijk en Laak leven gemiddeld acht jaar korter en 24 jaar in minder goede gezondheid. Dat komt door factoren zoals onveiligheid, schulden, een laag inkomen of discriminatie,’ vertelt Bussemaker, ook voorzitter van de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS), in Zorgvisie. Ze benadrukt het belang van samenwerken op wijkniveau. ‘Gemeenten, zorgverzekeraars en zorgaanbieders kunnen dit niet alleen. We hebben ruimere kaders van boven nodig om op straatniveau het verschil te maken.’

‘Leer van de lessen die zijn geleerd’

Het project zet in op wijkpreventie door nauwe samenwerking tussen professionals en bewoners. ‘Organisaties luisteren en bewoners hebben een gelijkwaardige rol. De Verbinders, teams met bijvoorbeeld een psychotherapeut, wijkverpleegkundige, maatschappelijk werker en opbouwwerker, zijn laagdrempelig aanwezig in de wijk,’ vertelt Bussemaker. ‘We zijn verleerd vragen te stellen, maar zijn voor mensen gaan denken. De Verbinders lopen door de wijk. Ze wachten niet af, maar zoeken mensen op en brengen informele en formele hulp bij elkaar.’

Ook moedergroepen spelen daarom een belangrijke rol. ‘Moeders helpen elkaar om de weg te vinden naar kinderopvang, jeugdzorg of maatschappelijk werk. Centraal staat: wat heb je nodig? Hoe kunnen we je helpen?’ In de ogen van Bussemaker dienen wijken meer vrijheid krijgen. ‘We moeten beter leren van lessen die elders zijn geleerd. Nu stapelen we pilot op pilot, tot je er helemaal gek van wordt. Er zit veel goede wil, maar Den Haag is net zoals andere grote gemeenten superlog.’

‘Organisaties communiceren vaak niet goed’

Goede initiatieven zoals het Schuldenlab, de maatwerkaanpak en de wijkpreventie, werken echter nog vaak langs elkaar heen. Ga uit van de levens van de mensen in de wijk en kies voor nabijheid, benadrukt Bussemaker. Volgens haar zijn grote, anonieme organisaties vaak niet in staat om effectief te communiceren met bewoners. ‘Veel mensen in Moerwijk mijden instanties zoals Jeugdzorg of schuldhulpverlening uit angst voor negatieve gevolgen. Ik ben echt geschrokken hoeveel mensen in Moerwijk geen contact meer willen met Jeugdzorg. Informele ondersteuners bereiken deze mensen wel.’

‘Zet in op demedicaliseren’

Een succesvol voorbeeld is het project ‘Breaking Bread’. ‘Samen brood bakken brengt mensen bij elkaar. Het gaat om contact maken, niet om iemand te vertellen dat hij een zorgprobleem heeft.’ Ook een andere aanpak van de Gecombineerde Leefstijl Interventie (GLI) bleek succesvol. De GLI is vaak gericht op één persoon. ‘Veel mensen in Moerwijk willen geen individuele benadering, maar willen iets met elkaar doen. Bijvoorbeeld een kookclub om gezonder met elkaar te leren koken. Zo kun je demedicaliseren.’

GLI zit in het basispakket, waardoor bij de nieuwe aanpak de zorgverzekeraar toestemming moest geven. Die stemde in, maar een probleem is dat in Den Haag de grootste zorgverzekeraar vaak wisselt. Vier jaar geleden was Menzis nog de grootste, daarna VGZ en vervolgens CZ. ‘Dat is lastig om afspraken te maken, omdat we op de lange termijn werken. Dus ik hoop dat CZ de komende jaren de grootste blijft.’

‘Benut de kracht van bewoners’

Niet alle initiatieven zijn succesvol. ‘We hebben geprobeerd e-health en thuismonitoring in te voeren, maar dat bleek te ingewikkeld. Ook de Gezonde School met gezonde lunches werkte hier maar gedeeltelijk. Eerst moeten we de basisproblemen oplossen.’ Toch is Bussemaker tevreden over de behaalde resultaten. Zo toont het project ‘Gewoon Sociaal’ aan dat vrijwilligers met een ggz- of verslavingsachtergrond het welzijn in de wijk kunnen verbeteren. ‘Bewoners die door ons zijn gevolgd, gebruiken nu honderden euro’s minder aan medicijnen en ervaren een betere kwaliteit van leven.’

Links:

• Jet Bussemaker over ‘haar’ zorgproject in Haagse wijken: ‘Dit werkt’, 20 januari 2025
• Het project ‘Gezond en Gelukkig Den Haag’
• Het project ‘Gewoon Sociaal’
• Raad voor Volksgezondheid & Samenleving