Onlangs deed een medisch tuchtcollege twee uitspraken in euthanasiezaken bij mensen met dementie. Bij één zaak gaat het om het handelen van een arts van het Expertisecentrum Euthanasie. Het Openbaar Ministerie (OM) overweegt deze arts nu te vervolgen. ‘Denk bij euthanasiezaken aan de bescherming van de mensenrechten van patiënten met dementie', stelt Klaas Rozemond, universitair hoofddocent strafrecht aan de Vrije Universiteit Amsterdam.
Klaas Rozemond (docent strafrecht): ‘Vervolg het Expertisecentrum Euthanasie en niet de individuele arts’
woensdag 26 augustus 2020
4 min
In een opinieartikel in de Volkskrant gaat Klaas Rozemond in op twee recente euthanasiezaken bij mensen met dementie. In beide zaken heeft een medisch tuchtcollege geoordeeld dat een arts onzorgvuldig heeft gehandeld bij de euthanasie bij een patiënte met dementie. De eerste keer was in de zogeheten ' Koffiezaak'. Hierbij beëindigde een verpleeghuisarts het leven van een patiënte met dementie door een slaapmiddel in haar koffie te doen en haar vervolgens een dodelijk infuus toe te dienen. De arts had tegenover de patiënte verzwegen dat zij haar leven zou gaan beëindigen. Dat was volgens het tuchtcollege in strijd met het zelfbeschikkingsrecht van de patiënte.
‘Bovendien had de patiënte in haar schriftelijke wilsverklaring het voorbehoud gemaakt dat zij euthanasie wilde wanneer zij daar zelf de tijd rijp voor achtte. Dat had zij nog niet aangegeven en daarom mocht de arts volgens het tuchtcollege de schriftelijke wilsverklaring niet uitvoeren. Daarmee was de Hoge Raad het niet eens: van de Hoge Raad mocht de arts het voorbehoud van de patiënte negeren. Daarom vernietigde de Hoge Raad de beslissing van het tuchtcollege in het belang der wet’, schrijft Rozemond.
Ondeugdelijk oordeel
Rozemond beschrijft een tweede zaak, waarin een tuchtcollege op 17 augustus uitspraak deed. Deze gaat over het handelen van een arts van het Expertise¬centrum Euthanasie. De arts had het leven beëindigd van een patiënte met dementie die niet meer kon uitleggen of zij euthanasie wenste en of zij ondraaglijk leed. Een SCEN-arts ( Steun en Consultatie bij Euthanasie in Nederland) oordeelde dat hij niet kon vaststellen of deze patiënte inderdaad ondraaglijk leed. De arts van het expertisecentrum besloot het oordeel van de SCEN-arts te negeren na raadpleging van collega’s van het centrum. Zij vonden het oordeel van de SCEN-arts ondeugdelijk.
Consultatie
Volgens het tuchtcollege moet de arts er zelf voor zorgen dat de SCEN-arts of een andere arts wel een deugdelijk advies uitbrengt. ‘In plaats daarvan heeft deze arts haar collega’s bij het expertisecentrum geconsulteerd, maar die collega’s zijn geen onafhankelijke deskundigen zoals de Euthanasiewet eist. Bovendien kan het tuchtcollege uit hun verklaringen niet opmaken dat de patiënte inderdaad ondraaglijk leed.’
Vervolgen Expertisecentrum Euthanasie
Het Openbaar Ministerie overweegt nu de arts strafrechtelijk te vervolgen. Rozemond vraagt de vraag of dat zinvol is. Volgens hem is de uitspraak van het tuchtcollege volstrekt duidelijk, maar die wordt echter ondergraven ‘wanneer het Expertisecentrum Euthanasie niet volmondig erkent dat het in de fout is gegaan en ook geen adequate maatregelen neemt om herhaling van de gemaakte fouten te voorkomen.’ Hij vindt dat er meerdere argumenten zijn om het expertisecentrum en de leiding daarvan strafrechtelijk te vervolgen.
Recht op leven
Rozemond stelt dat de arts zelf niet verder met de zaak wordt belast wanneer het OM het expertisecentrum vervolgt. ‘Bovendien waren meerdere artsen van het centrum nauw betrokken bij de beslissing tot euthanasie. Het gaat hier om het besluit van een instelling die zich opwerpt als expert op het gebied van euthanasie. Strafrechtelijke vervolging zou duidelijk maken dat het expertisecentrum en de leiding verantwoordelijk zijn voor de naleving van de regels door de artsen van het centrum.'
Het gaat daarbij niet alleen om medische zorgvuldigheidseisen, maar ook om internationale mensenrechten zoals het zelfbeschikkingsrecht en het recht op leven van patiënten. Uit de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens blijkt dat Nederland verplicht is om zorginstellingen te dwingen adequate maatregelen te nemen ter bescherming van het leven van kwetsbare personen in de gezondheidszorg.
Link: De Volkskrant: ‘Vervolg het Expertisecentrum Euthanasie, niet de individuele arts’, 25 augustus 2020, Trouw, Uitspraak over ‘koffie-euthanasie’ zet de deur open naar dubieuze praktijken, 30 april 2020
Bij het thema van dit artikel betrokken organisaties
Meer artikelen met dit thema
KNMT-campagne: 'Tijdig in gesprek gaan met ontevreden patiënt kan procedures voorkomen'
15 okt 2020 2 minAls een tandarts in een vroeg stadium weet of een patiënt tevreden of ontevreden is over zijn behandeling, is een…
Lees verder »
Advies NZa aan mondzorg: ‘Informeer patiënten vooraf over tijdelijke coronatoeslag’
15 okt 2020 3 minDe NZa gaf eind juli gehoor aan de oproep van de Mondzorgalliantie om te voorzien in een tijdelijke toeslag voor…
Lees verder »
Huisartsenpraktijken nemen extra maatregelen vanwege besmette medewerkers
12 okt 2020 3 minHuisartsenpraktijk Contrast in Hengelo kampt met de gevolgen van corona onder het personeel. In totaal acht…
Lees verder »
Zorgverzekeraars: ‘Vermijd concurrentie in basisinfrastructuur voor uitwisselen gegevens’
7 okt 2020 2 minStop de digitale versnippering in de zorg en versnel de gegevensuitwisseling. Dat kan door te kiezen voor 'een non…
Lees verder »
Huisarts Maaike Michon: ‘Aandacht voor ondernemen en leiderschap heb ik enorm gemist in de opleiding’
29 sep 2020 6 minDe huisartsenpraktijk van Maaike Michon in Ede groeide vanaf de start in 2018 in een rap tempo. Daar lag ze wakker…
Lees verder »
NVvPM: Vul enquête over cao-onderhandelingen in
24 sep 2020 1 minDe Nederlandse Vereniging voor Praktijk Management (NVvPM, voor de huisartsenzorg) wil input verzamelen voor de…
Lees verder »
Zilveren Kruis en Regionale Ondersteuningsstructuren investeren in verbetering van zorg
23 sep 2020 3 minZes Regionale Ondersteuningsstructuren voor de eerste lijn (ROS) ontvangen voor de komende vier jaar (2021-2024)…
Lees verder »
Intercollegiale toetsing door huisartsen scheelt veel doorverwijzingen en euro’s
22 sep 2020 2 minAls huisartsen leren van elkaars aanpak, kan dat duizenden doorverwijzingen en miljoenen zorgkosten schelen. Dat…
Lees verder »
Reactie toevoegen