Psycholoog Liesbeth Van Vliet: 'Empathische dokters voeren betere slechtnieuwsgesprekken'

woensdag 26 augustus 2020

timer 3 min

Ongeneeslijk zieke patiënten die worden behandeld door dokters met inlevingsvermogen voelen zich beter dan die van niet-empathische artsen. Ze zijn minder angstig, minder onzeker en tevredener. Psycholoog Liesbeth van Vliet (Universiteit Leiden) concludeert dit uit haar onderzoek naar communicatie tussen artsen en patiënten met uitgezaaide borstkanker.

Liesbeth van Vliet wil weten hoe communicatie patiënten helpt of juist schaadt, vertelt ze in een interview in de Volkskrant. Daartoe onderzoekt ze hoe borstkankerpatiënten consulten en slechtnieuwsgesprekken ervaren.

Tijdens die laatste gesprekken horen patiënten bijvoorbeeld dat hun uitzaaiingen niet te genezen zijn en dat ze uiteindelijk ten dode zijn opgeschreven. Van Vliet publiceerde hierover met collega’s onlangs een artikel in het tijdschrift Palliative Medicine Reports .

‘Empathie is hoeksteen communicatie’

Als dokters empatischer zijn, onthouden mensen meer van wat ze zeggen. ‘Empathie is de hoeksteen van effectieve communicatie’, stelt Van Vliet. ‘In een slechtnieuwsgesprek schiet de patiënt in de overlevingsstand. Die denkt alleen maar: ik ga dood. Die hoort wel de diagnose, maar onthoudt vervolgens slechts 40 tot 60 procent van wat er nog meer wordt gezegd.’

Met non-verbale communicatie kan de arts het verschil maken. ‘Belangrijk is dat artsen zich gedragen alsof ze alle tijd hebben: ga zitten in plaats van te blijven staan. Veel artsen denken dat zitten te veel tijd kost, maar die gesprekken duren juist geregeld korter, terwijl de patiënt ze als prettiger ervaart.’

‘U staat er niet alleen voor’

Ook oogcontact is van belang: de empathische arts kijkt niet steeds op dat beeldscherm. ‘Empathie uit je door begrip te tonen voor de emoties van patiënten, en door kleine geruststellende opmerkingen te maken: ‘We gaan goed voor u zorgen.’ Of: ‘U staat er niet alleen voor.’ Het gaat om de verbale en de non-verbale uitstraling.’

Van Vliet interviewde artsen en patiënten en maakte opnames van gesprekken tussen artsen en patiënten, waarna ze de vrouwen vragenlijsten laten invullen. Ook maakte ze films waarin acteurs zowel de borstkankerpatiënten spelen als de dokters die de slechtnieuwsgesprekken moeten voeren.

‘Empathie maakt minder angstig’

‘Als artsen zich empathisch opstellen zijn mensen tevredener, minder angstig, minder onzeker. Ze ervaren minder lichamelijke stress: ze transpireren minder. Ze onthouden beter wat er wordt gezegd: wij meten daarin een verbetering van 8 procent.’

Van Vliet pleit ervoor dat artsen zo kort mogelijk na dat eerste gesprek een vervolgafspraak maken om te bespreken wat de patiënt van de boodschap heeft begrepen en onthouden. ‘Wij werken ook aan vervolgonderzoek: wat is het effect van slechte communicatie tussen arts en ongeneeslijk zieke borstkankerpatiënt, is die ook echt schadelijk? Dit is extra belangrijk omdat het gaat om de fase die voorafgaat aan het sterven. Het moment waarop communicatie er het meest toe doet.’

Link: de Volkskrant, Empathische dokters voeren betere slechtnieuwsgesprekken. ‘Hét moment waarop je als arts het verschil kunt maken’

Foto: Shutterstock