Duurzame mondzorg ‘from cradle to grave’

Een écht duurzaam proces betrekt al deze factoren. Het is een illusie dat je op alle vlakken goed kunt scoren. Er is een afweging nodig: welke belangen wegen er op dat moment het zwaarst en hebben de minste impact op milieu, maatschappij en de mens? Neem alleen al het productieproces van een windmolen. De bladen zijn gemaakt van balsahout, een hardhout dat voornamelijk in Ecuador geproduceerd wordt. De vraag bij ons stimuleert In Zuid-Amerika, op grote schaal de kap van delen van het regenwoud.

Berg afgedankte molens

Tegelijk hebben we nog geen oplossing voor de grote afvalberg van afgedankte molens. We focussen ons nu alleen op de winst wat betreft de energie en uitstoot van CO2. Bij een duurzaam en circulair proces dien je te kijken naar de gehele keten: productieproces, vervoer, efficiëntie van gebruik en onderhoud, het meekrijgen van gebruikers én de omgeving en ook: wat te doen met het product als het ‘op’ is? Kortom het gaat om het totale plaatje: ‘from cradle to grave’.

Gezond en toekomstbestendig

In gesprekken met collega’s en tijdens de webinars over ‘Duurzame Mondzorg’ komen er regelmatig vragen over het duurzaam (ver)bouwen en gebruiken van hun praktijkpand. In een praktijkpand komen alle mogelijke processen samen die betrekking hebben op gezond en toekomstbestendig zorg verlenen en ondernemen. Een aantal van die kenmerken:

• Het pand dient energieneutraal in gebruik te zijn,
• De bouw zou het milieu niet of nauwelijks extra moeten belasten,
• Het pand faciliteert efficiënte en zuinige processen,
• Het pand biedt een veilige en gezonde werkomgeving voor de medewerkers in de praktijk,
• De inrichting stelt patiënten voor, tijdens en na een behandeling, op hun gemak,
• Daarnaast kan een gebouw, door de inrichting van de buitenomgeving, ook de natuur versterken en bijdragen aan de biodiversiteit in de omgeving.

Grote puzzel

De praktijkhouders die toekomstbestendig willen ondernemen, zijn enthousiast over verduurzamen van hun praktijk en de werkprocessen. Een grote belemmering hierbij vormt onder andere voldoende kennis over de mogelijkheden. Samen met Dentiva heb ik me voorgenomen deze kennis te verzamelen en met collega’s te delen. Alleen hoe meer je leest over duurzaamheid des te groter lijkt de puzzel te worden. Waar moet je beginnen, waar doe je goed aan, aan welke elementen moet je denken? Ik kan me goed voorstellen dat praktijkhouders dan al snel weer terugvallen op de bekende zaken en dat het streven naar duurzaamheid er weer bij in schiet.

Visie en strategie

We zijn gelukkig niet de enige sector die met verduurzamen bezig is. Er is al veel bekend over ‘duurzame bouw’ en er is veel hulp te vinden. Maar ook als je de juiste hulp vindt, is het van belang om zelf ook kennis te hebben van de verschillende processen. Die kennis zorgt ervoor dat je een heldere visie en strategie kunt ontwikkelen. Visie en strategie zijn de belangrijkste elementen van welk proces dan ook. Welk doel wil je behalen en op welke manier?

Tijdens het ontwerpen van een duurzaam praktijkpand is het naast de bouw ook belangrijk om na te denken over het gebruik en de eventuele sloop ervan. De manier waarop jij en je medewerkers het pand gaan gebruiken, bepaalt uiteindelijk of je écht duurzaam bezig bent of niet. Te denken valt dan aan:

• de toegepaste materialen bij de bouw,
• onderhoudsvriendelijkheid,
• de gebruikte soorten verf,
• de schoonmaakmiddelen,
• de luchtkwaliteit,
• het efficiënte gebruik van ruimten,
• de temperatuurregeling in het gebouw.

Circulair is niet eenvoudig

In de strategieontwikkeling voor duurzaam bouwen past ook het nadenken over hergebruik of sloop van je praktijkpand: kan het pand een andere bestemming krijgen zonder sloop? Kunnen elementen weer eenvoudig op andere plekken hergebruikt worden of weer tot een grondstof gemaakt worden? Dit circulaire denken maakt dat écht verduurzamen geen eenvoudig proces is.

Steeds meer architecten maken dan ook gebruik van instrumenten om gestructureerd het gehele bouwproces te begeleiden en uiteindelijk door te meten. In Nederland kennen we bijvoorbeeld de Dutch Green Building Council (DGBC). Zij maken gebruik van een keurmerk om te beoordelen of een gebouw ‘duurzaam’ gebouwd, gebruikt en uiteindelijk gesloopt kan worden (BREEAM; Building Research Establishment Environmental Assesment Method). Kenmerkend voor deze methoden is de holistische en circulaire manier van kijken naar het gehele proces.

‘Backwards planning’ in duurzaamheid

In de tandheelkunde kennen we het concept van ‘Backwards planning’, waarbij het voorspelbaar werken voorop staat. Met de juiste kennis, visie en strategie kan je dit zelfde concept ook toepassen op het proces van verduurzamen: waar willen we uiteindelijk heen en hoe doen we dat? Op naar het energieneutrale praktijkpand, dat gebouwd, gebruikt, onderhouden en zo nodig gesloopt wordt, maar dan wel met een minimale milieubelasting. Een praktijk waarin jij en je medewerkers de mondgezondheid op een gezonde, veilige en gelukkige manier kunnen verzorgen.

Lees hier meer blogs van Michiel Lieshout