Huisarts Rob van Damme: ‘Denklijn Integraal Zorgakkoord is prima, maar oplossing moet uit de regio’s komen’

‘We moeten anders naar de patiëntenzorg kijken. Het IZA is wat dat betreft een eerste stap om hierover met elkaar in gesprek te gaan’, zegt Rob van Damme, huisarts en coördinator van het Gezondheidsplein Nijmegen Noord. ‘Ik ben voorzichtig geworden door hoe dingen eerder gelopen zijn, zoals bij het Hoofdlijnenakkoord (2018). Daarbij zijn toezeggingen niet nagekomen en werden gelden niet uitgegeven. Wel was er substitutie van tweede lijn naar eerste lijn, alleen werd de eerste lijn vervolgens niet versterkt. De afgelopen jaren stonden de financiële drijfveren bij zorgverzekeraars voorop, niet de kwaliteit van zorg en het bijsturen van de maatschappelijke verwachtingen. Hoe zal dat dan nu gaan?’ 

‘Echte keuzes maken’ 

Huisartsen moeten wel serieus meepraten, vindt Van Damme, omdat ze een deel van de oplossing dichterbij kunnen brengen. ‘Zorgverzekeraars moeten dan ook hun koers wijzigen bij de inkoop, de administratieve lasten daadwerkelijk helpen verlagen en echt doorstroming stimuleren in de ggz. Ze doen nu financiële toezeggingen, die ook wel deels zullen landen, maar als ze de huidige koers blijven varen, veranderen we niet het beeld dat de burger heeft. Nu lijkt het alsof de medische mogelijkheden onbeperkt zijn, terwijl we echt keuzes moeten maken gezien de vergrijzing.’ 

‘Andere mindset: niet alles kan meer’ 

Bij alle partijen in de zorg, in de politiek en bij de patiënt is een andere mindset nodig, betoogt Van Damme. ‘Patiënten blijven vaak vragen om alle opties te proberen, steeds weer nieuw onderzoek te doen. De boodschap dat niet alles meer kan, moet je niet alleen bij de zorgprofessionals neerleggen. De huisarts kan niet als enige poortwachter de zorgvraag beheersbaar houden, ook niet als je meer tijd krijgt voor uitleg. Het vraagt dus ook om heldere communicatie door politiek en beleidsmakers. Alleen, met dat verhaal maken politieke partijen zich bij de verkiezingen niet populair. Als we zo doorgaan gaat de kwaliteit van de zorg verder achteruit, omdat er straks geen huisartsen of genoeg handen aan het bed meer zijn. Die boodschap moet helder worden gecommuniceerd, maar dat gebeurt niet.’ 

‘ANW-diensten wel beter geregeld’ 

Als grote winst van het IZA beschouwt Van Damme de solidariteit die het akkoord bij huisartsen en waarnemers stimuleert wat betreft avond-, nacht- en weekenddiensten. ‘De verantwoordelijkheid voor ANW-diensten kan door het IZA beter worden gedeeld door praktijkhouders én waarnemers. Als je dat alleen bij een afnemend aantal praktijkhouders laat liggen, houden zij dat niet vol. Ondanks het Actieplan ANW is nog wel spannend hoe dat uitpakt, gezien de ogenschijnlijke belangentegenstelling tussen praktijkhouders en waarnemers. Dat alle huisartsen die verantwoordelijkheid op zich kunnen nemen is dus goed, ook omdat de diensten naar zwaarte zullen worden vergoed.’ 

‘Meer tijd is niet zomaar geregeld’ 

Van Damme ziet zeker ook het belang van ‘meer tijd voor de patiënt’, de inzet op passende zorg en de samenwerking tussen de domeinen. ‘Meer tijd voor de patiënt is op zich al niet zo eenvoudig, want je praktijkagenda wordt voller en je moet relatief meer patiënten bedienen. Het mes moet dan wel aan twee kanten snijden. Procedures moeten eenvoudiger worden, het vraagt meer doorstroming in de ketens. Ook moet je meer personeel werven en opleiden en dat is een aantal regio’s helemaal niet zo makkelijk. Al met al een complex verhaal en dat vraagt nog wel een aantal jaren voordat we de resultaten zien.’ 

‘Steek inkoop minder puur financieel in’ 

Van Damme denkt ook dat verzekeraars de zorginkoop minder puur financieel moeten insteken. ‘Kijk naar hoe we de werklast kunnen verminderen en de lokale samenwerking kunnen verbeteren. Kijk binnen het zorgverzekeringsbedrijf zelf ook naar de inkoopeffecten van meerdere afdelingen. Het beleid van de inkoop farmacie kan haaks staan op dat van eerstelijnszorg. Een aantal zorgverzekeraars stimuleert het gebruik van een centrale internetapotheek. Dat frustreert de lokale samenwerking tussen huisartsen en apothekers omdat hiermee de financiële basis onder een lokale apotheek wordt aangetast.’ 

‘We hebben wel een goede afstemming rond farmaceutische zorg nodig om ook integraal goede zorg te kunnen bieden. Een apotheker is nu vaak al zijn tijd kwijt aan het inregelen van alle medicijnen die hij inkoopt. Zo sprak ik een apotheker die bij de jaarwisseling meer dan 1600 administratieve aanpassingen met de hand in het systeem moest invoeren. Dat is niet meer te doen, dan moet je mensen aannemen, alleen voor de administratie, terwijl het geen bijdrage levert aan de kwaliteit van de zorg.’ 

‘Passende zorg vergt afstemming domeinen’ 

‘Met dat soort dingen moeten we ophouden. Laten we mensen inzetten in de spreekkamer en aan het bed en niet voor uitvoering van de administratieve consequenties van het inkoopbeleid. Als je die mensen niet in de zorg kunt inzetten, blijf je met steeds minder mensen meer doen. Tegelijk moet er ook minder zorg in de tweede lijn plaatsvinden. In de eerste lijn dient er dan meer worden opgevangen door huisarts, de praktijkondersteuners en bijvoorbeeld eerstelijnspsychologen. Tegelijk verschuiven veel zorgvragen naar het sociaal domein, maar ook daar zitten ze met de tekorten omdat de gemeentelijke budgetten niet toereikend zijn. Passende zorg is echt een maatschappelijk vraagstuk, wat ook minister Kuipers in zijn domein niet alleen kan oplossen.’ 

‘Verbeter doorstroming ggz’ 

Van Damme signaleert dat de wachttijden in de ggz toenemen doordat instellingen complexe hulpvragen niet oppakken en weer terugsturen naar de huisarts. ‘Ze pikken vaak de krenten uit de pap en richten zich op de minder complexe casus. De patiënt staat eerst op een wachtlijst en krijgt na maanden wachttijd te horen dat hij of zij niet bij het aanbod van die instellingen past, ook al staat dat wel in Zorgdomein. Ze worden dan teruggestuurd naar de huisarts en kunnen weer onderaan de wachtlijst bij een andere organisatie starten. De complexiteit van die zorgvraag neemt dan vaak weer toe.’ 

‘In de regio’s is een integraal plan nodig om die doorstroom in de ggz voor elkaar te krijgen. Het kan niet zo zijn dat elke instelling apart zijn eigen instroom blijft reguleren. Daarbij moeten er voldoende hulpverleners beschikbaar zijn die de complexe zorg mogen bieden. Bijkomend probleem is dat veel psychologen geen contract hebben met zorgverzekeraars, waardoor mensen met een smalle beurs er niet terecht kunnen. Zij hebben vaak helemaal niet de ruimte om steeds een paar tientjes bij te betalen.’ 

Link:

• Gezondheidsplein Nijmegen Noord: ‘Positieve gezondheid - niet als blauwdruk, maar met een open mind', 29 september 2022