Huisarts Toosje Valkenburg: ‘Het Integraal Zorgakkoord is nog te vrijblijvend. Een gemiste kans’

Toosje Valkenburg is huisarts in GHC de Bilt, medisch directeur bij UNICUM-Huisartsenzorg en betrokken bij de beweging voor Optimale Zorg-Dappere dokters. Om het Integraal Zorgakkoord in de eerste lijn te laten slagen, moeten alle partijen leren over hun schaduw heen te stappen, denkt ze.

‘Goed aan het Integraal Zorgakkoord is dat het een oprechte poging is om met elkaar samen te werken. De zorg kan niet zonder de aangrenzende domeinen erbij te betrekken. We zetten nu in op minder verkokering, minder silo’s en moeten meer op zoek naar elkaar. Inhoudelijk is het hierdoor moeilijk om het met IZA oneens te zijn. De vraag is wel welke randvoorwaarden je moet afdwingbaar stellen om dat ook te bereiken. En dat is een gemiste kans.’

‘Verhouding praktijkhouders-waarnemers aan het veld overgelaten’

Het IZA zou bijvoorbeeld een betere verhouding tussen praktijkhouders en waarnemers kunnen afdwingen, denkt ze. ‘Nu wordt het aan het veld overgelaten hoe praktijkhouders en waarnemers zich tot elkaar willen verhouden. Als er was gezegd: je mag je alleen nog huisarts noemen als je bijdraagt aan alle diensten, dan hadden we dingen kunnen versnellen. Hetzelfde geldt voor de integrale benadering van het medische en sociale domein, waarbij iedereen nu nog de kaarten tegen de borst houdt.’

Valkenburg vreest dat de samenwerking die het IZA beoogt, niet zo maar van de grond komt. ‘Het IZA staat bol van samenwerking in de regio, maar daar gelden nu concurrentieprincipes. Je moet de belangen dan eerlijk bespreken en de taboes durven te doorbreken. Als je de samenwerking durft af te dwingen worden die processen beter in gang gezet. Het is nu te vrijblijvend en partijen zijn niet gelijkwaardig. Inkopers van zorgverzekeraars moeten bijvoorbeeld met een andere boodschap op pad worden gestuurd. Als zij concurrentieel blijven inkopen, komt er van het IZA niet veel terecht.’

‘Meer tijd voor de patiënt’ moet huisarts iets voor doen

‘Bij Meer tijd voor de patiënt (MTVDP) kunnen huisartsen gaan denken: “Fijn, nu hebben we meer tijd”. Alleen, ze moeten er ook iets voor doen. Zo komt er sturing bij en zorgverzekeraars willen dat ook controleren. De discussie daarover is straks niet te overzien. Als je niet samenwerkt daarin, het niet integraal doet, komt er toch weer een verplichting. Dokters krijgen dan weer de perceptie: ”Ik moet weer een kunstje doen voor de verzekeraar”. Doordat het IZA zo vrijblijvend is naar alle partijen, verandert er weinig aan de onderlinge verhoudingen.’

Een nieuw regime voor de ANW-diensten meteen beginnen met het uitstellen van de invoerdatum, is volgens haar ook niet handig. ‘Bij de invoering van de nieuwe tarieven voor ANW-diensten zie je nu alweer de strijd over de invoerdatum en wat daar voor geregeld moet zijn. Dan denk ik: “Kom op,

spring ook eens over je eigen schaduw heen.” Ga het gewoon betalen, ook al is het een overgangsjaar. Er wordt meteen gezegd: “Je moet een plan hebben, je moet je houden aan de leidraad.” Zo ontstaat er in het veld meteen verdeeldheid: de ene helft wordt boos, de andere helft probeert het intussen voor elkaar te krijgen. Als je vindt dat ANW-diensten beter beloond moeten worden, moet je dat niet meteen weer gaan uitstellen. Als je het meteen invoert, krijg je direct ook veel meer energie.’

‘Te bestuurlijk ingestoken’

‘Als je wilt dat professionals meer vertrouwen hebben, dan moeten zorgverzekeraars zich ook anders opstellen. Laten we niet allemaal weer in dezelfde reflexen schieten, zoals de inkoop volgens hetzelfde model laten plaatsvinden. Ik snap wel dat je transparant moet zijn over je prestaties, maar in de onderliggende toon is er weinig veranderd, ondanks de ambities van het IZA. Die andere toon, en niet steeds wij versus zij, is ook noodzakelijk. Dan moet niet de een zeggen: “Ik koop alleen zo in” en de ander zegt: “Ik wil het alleen zo doen”. Beleidsmakers, financiers en zorgprofessionals moeten ieder vanuit hun verantwoordelijkheid bijdragen. Het IZA is te bestuurlijk ingestoken en te weinig vanuit professionals zelf opgezet.’

‘Stap uit de eigen bubble’

En geef ook aan waar de positie van ‘de burger’ verandert, betoogt Valkenburg. ‘Het lukt alleen als iedereen erkent dat je niet in je eigen bubble kunt blijven zitten. Bestuurders, financiers en professionals hebben elkaar nodig om samen te blijven zoeken hoe we de capaciteit van de zorg op orde kunnen houden. Hoe zorgen we ervoor in een vergrijzende samenleving om de zorgvraag niet zo explosief te laten groeien?’

‘Laten we niet alles zorg noemen, maar ook aangeven wat we van de burger verwachten. Dat betekent dat we vanuit oogpunt van optimale zorg echt moeten demedicaliseren en besluiten om dingen niet te doen. Als je de spoedzorg in een regio op een bepaalde manier organiseert, moet je daar niet ook niet van afwijken. Dat moet je de burger laten weten: “Kijk eerst op Thuisarts.nl” en “Voor niet spoedeisende klachten kunt u morgen naar uw eigen huisarts.”’

Links:

• Optimale Zorg-Dappere dokters
• Huisarts Isabel van Hövell-Ullmann: ‘Beroepsgroep gaf duidelijk signaal: met dit IZA redden we het niet’, 29 september 2022
• 2Huisarts Toosje Valkenburg: 'Druk op thuiszorg is ook dramatisch, maar dat hoor je weinig’, 25 januari 2021