Han van de Steeg (Medi-Mere): ‘Er vindt een revolutie plaats in de huisartsenzorg’

Het gesprek vindt half oktober plaats als de tweede coronagolf een feit is. Terugblikkend op de corona-uitbraak zegt Han van de Steeg: ‘De eerste coronagolf vonden we spannend. We lieten ons verrassen door de lockdown. Ik ben in het crisisteam gaan werken. In het begin was het heel rustig in de praktijk. De huisartsen waren echt onthand. Tijdens de lockdown hebben we het beeldbellen ingevoerd. Eerst onze praktijkondersteuners ggz, dat was direct succesvol. Hun collega’s somatiek vonden het lastiger om op deze manier contact te hebben met hun patiënten die chronisch ziek en vaak ouder zijn.’

‘De huisartsen hebben veel e-consulten gedaan en veel gebeld. Ik probeerde digitale zorg al eerder in te voeren. “Online als het kan, op het spreekuur als het moet”, dat is mijn thema voor huidafwijkingen. Ik vind het van de zotte dat mensen voor elke huidafwijking langskomen. De corona-uitbraak heeft ons geholpen om dit bij patiënten en huisartsen erin te krijgen. Onze patiënten gebruiken ook mijngezondheid.net, een portaal waarmee mensen gemakkelijk gezondheidszaken bij hun huisartsen en apotheker kunnen regelen, en de app Medgemak, een onderdeel van het portaal. Dat heeft ons geholpen om verder te digitaliseren.’

‘Extra huisarts aangenomen’

Van de Steeg heeft voor drie maanden een extra huisarts aangenomen. ‘Ik ben blij dat ik deze stap heb genomen, want een van mijn huisartsen is besmet. Daarnaast werk ik extra met basisartsen die de telefonische triage doen. Ik blijf last houden van ziekmeldingen van medewerkers. Ik merk trouwens dat corona op psychosomatisch vlak een rol speelt. ‘Is dit het begin?’, denk ik als ik een dag wat meer zweet.’

Van de Steeg laat zijn medewerkers testen en heeft hierover afspraken gemaakt met het Flevoziekenhuis. ‘Ik merk dat het personeel op zijn tenen loopt. Ik probeer elke week op een locatie langs te komen, maar nu gaat dit niet. Ik kan niet even de kamer inlopen bij de praktijkondersteuner om te kijken hoe het gaat. Ik duik via beeldbellen nu in haar cloud. Dat wordt wel gewaardeerd.’

‘Digitale zorg is een mindset’

De eerste lijn heeft digitale zorg in een rap tempo omarmd. Het kan volgens Van de Steeg niet anders. Maar er zit een nadeel aan digitale zorg: de vooral wat oudere huisarts mist zijn patiënten, hij wil ze toch het liefst in de spreekkamer zien. ‘Het fysieke contact is een belangrijk deel van ons vak. Zoals het was in de zorg, daar kunnen we niet meer naar terug, dan gaat de zorg kapot. We moeten de zorg anders inrichten. Het is een mindset. Natuurlijk moet je het vak plezierig blijven vinden.’

‘Als je het efficiënt wil doen, moet je jezelf bij elke patiënt de vraag stellen: is het voor het stellen van een diagnose en het bepalen van een behandeling nodig dat ik deze patiënt in mijn spreekkamer zie? Een uitslag kun je vaak online bespreken. Als ik een patiënt met depressieve klachten medicatie heb voorgeschreven en ik wil weten hoe het gaat, dan kan dat na een paar weken prima digitaal of per telefoon. Het kost een generatie voordat we digitale zorg goed gerealiseerd hebben.’

Van de Steeg realiseert zich goed dat het vak van een huisarts een mensenvak is. ‘Ik haal vreugde uit beeldbellen met mijn patiënten. Ik ben dolblij dat het kan. De meeste patiënten begrijpen ook waarom het niet altijd nodig is dat ze op het spreekuur komen. Maar voor sommigen is het een uitje. ‘Ik heb je gemist’, zeggen ze dan. Maar ik heb liever niet dat ze mij zien als een uitje.’

‘Belangrijke rol in de zorg’

Van de Steeg heeft zich in 1993 in Almere gevestigd. Dat was het jaar waarin EVA, wat staat voor Eerstelijns Voorzieningen Almere - de voorloper van de huidige Zorggroep Almere, de organisatie van gezondheidscentra - niet langer het alleenrecht had op gezondheidscentra. De gemeenteraad had besloten dat de inwoners meer keuzemogelijkheden moesten hebben in de eerste lijn. Zo werd Van de Steeg de eerste vrijgevestigde huisarts in Almere. Zijn praktijk is flink gegroeid: er zijn vijf locaties, met in totaal inmiddels 20 duizend patiënten. Op elke locatie werken maximaal drie fte huisartsen, zodat patiënten weten wie hun huisarts is.

De huisarts blijft een generalist, waarbij er specialisaties zijn om nog kwalitatief betere en uitgebreidere zorg aan patiënten te kunnen bieden. Van de Steeg werkt twee dagen als huisarts en de overige dagen als directeur. Zijn laatste loot aan de stam is een praktijk in het stadsdeel Haven, die hij recent heeft gemoderniseerd. ‘Daar is het aantal patiënten verdubbeld.’ Waarom weer een praktijk erbij? ‘Dat is de ondernemer in mij. Ik wil een belangrijke rol in de zorg spelen in Almere, samen met Zorggroep Almere. Ik zit ook in het bestuur van de regionale huisartsenorganisatie.’

‘Als je groeit, word je minder slagvaardig’

Groei heeft ook nadelen, dat heeft Van de Steeg ondervonden. ‘Als organisatie word je minder daadkrachtig en slagvaardig. Het wordt anoniemer, je hebt minder contact met je medewerkers, minder feeling met de werkvloer en minder invloed.’ Als je wilt innoveren, heb je baat bij een goede analyse van wat je wilt veranderen of verbeteren, een projectplan en een goed lopend proces. ‘Zo ben ik nooit te werk gegaan’, verklapt hij.

En hij geeft een voorbeeld van hoe een in eerste instantie kansrijk initiatief toch mislukte. ‘We hadden een plan om patiënten met osteoporose in kaart te brengen, op te roepen en te gaan volgen. In het begin verliep dat goed, maar ik had de aanpak niet goed geborgd, waardoor de werkwijze verslapte en ik alweer met andere dingen bezig was. Ik hoopte dat het zichzelf in de praktijk zou bedruipen en dat de praktijkondersteuner het zou oppakken, maar dat gebeurde niet’. Van zijn pogingen om te innoveren heeft hij een aantal lessen geleerd. ‘Het klinkt heel simpel, maar draagvlak creëren is cruciaal, zeker als je een bevlogen huisarts bent zoals ik. Check wat je wil, houd ruggenspraak, luister goed naar je medewerkers. Zorg dat je de nieuwe werkwijze borgt’

‘Leid doktersassistenten breder op’

Van de Steeg ziet een aantal belangrijke trends. ‘De zorg wordt complexer. Ik verwacht dat doktersassistenten in de nabije toekomst meer eenvoudige zorgvragen zullen afhandelen en dat praktijkondersteuners meer medisch complexe problemen gaan behandelen. Natuurlijk onder eindverantwoordelijkheid van de huisarts, maar ik hoef de patiënten niet altijd te zien. Dat betekent dat ik vertrouwen moet hebben in mijn medewerkers. Om taakdelegatie te realiseren, heb ik goed gekwalificeerd personeel nodig. Doktersassistenten mogen wat mij betreft beter en breder worden opgeleid.’

Over de nieuwe functie van physician assistant (PA), die taken of soms spreekuren van de huisarts overnemen, is Van de Steeg niet enthousiast. ‘Die verdient zichzelf niet snel terug. Een PA is beduidend duurder dan een doktersassistente en zal nimmer meer patiënten zien dan een doktersassistente en dan is de rekensom snel gemaakt. Ook moet je je afvragen of nog een extra hulpverlener in de praktijk niet verwarrend is voor de patiënt.’

‘We sorteren voor op huisartsenzorg 2.0’

Ook het huisartsenvak zelf is aan verandering onderhevig, meent Van de Steeg. ‘We willen onze patiënten zien, zo zijn we opgeleid en dat vinden we ook leuk. Maar onze tijd is kostbaar. Digitale zorg gaat nu heel hard, maar daardoor wordt ons vak zakelijker. Dat is inherent aan efficiënter werken. Ik weet dat sommige huisartsen deze ontwikkeling verdriet doet. Er vindt een revolutie plaats. We zitten nu in de ‘anderhalve samenleving’ en zijn met de digitalisering aan het voorsorteren op huisartsenzorg 2.0. De patiënt verandert trouwens ook. Ze willen meebepalen wat er moet gebeuren en ook dat vind ik prettig.’

Door Corina de Feijter. Dit artikel verscheen eerder in MedischOndernemen 4 2020.