Huisarts Sophie Brühl over ‘Buurtdokters’: ‘Dokteren voor de buurt, niet voor een keten’

Huisarts Sophie Brühl en bedrijfsconsultant Bob Verhagen namen samen het initiatief tot Buurtdokters. ‘Bob zag dat er goede software gemaakt werd om het leven van de huisarts makkelijker te maken en tegelijk dat die huisartsen niet de ruimte hadden om die innovaties op te pikken’, vertelt Brühl. ‘Ik keek naar de arbeidsvoorwaarden van huisartsen en constateerde dat de levensloop- en contextgeneeskunde onder druk staat: de oude garde gaat afscheid nemen en de jongeren staan niet klaar om het over te nemen. Ik geloof in de band tussen de patiëntenpopulatie en de huisdokter en wil het ‘praktijkhouder zijn’ weer behapbaar en lonend maken. Bob en ik vonden elkaar en daar kwam de formule van Buurtdokters uit.’

De naam ‘Buurtdokters’ duidt er op dat de dokter van de buurt is en niet van een keten die iets wil verdienen, legt Brühl uit. ‘Het gaat ook niet om egotripperij van de dokter, maar om de populatie van de wijk of het dorp. We geloven in de verbintenis tussen de dokter en de gemeenschap. Ik snap niet dat er huisartsen zijn die drie dagen in de week dokteren en daarnaast coach of politicus willen zijn. Want dat kan al in de huisartsenpraktijk: je kunt ook tegen de wethouder zeggen dat er meer speeltuintjes moeten komen, omdat kinderen te dik worden. Je kunt dingen organiseren voor de populatie. Dat lukt alleen niet meer omdat dokters murw worden van alle regels, plichtplegingen en gebrekkige IT-systemen.’

‘Passende geneeskunde verlenen’

De praktijkhouder is zijn of haar rol in de lokale gemeenschap steeds meer kwijtgeraakt, vindt Brühl. ‘We hebben als het ware last van ontzuiling, gebrekkige sociale samenhang en kennen de netwerken niet meer. Mensen weten minder van gewone kinderziekten als mazelen en waterpokken, maar eisen wel direct een visite van de dokter. Wij willen de huisarts in de gelegenheid stellen geneeskunde te verlenen aan de populatie die past. We weten dat mensen met een eigen huisarts langer leven, minder ziektejaren hebben en goedkoper zijn voor de gezondheidszorg.’

Buurtdokters wil de huisarts zodanig ‘empoweren’ dat deze vanuit overzicht en rust weer vooral met het primaire proces bezig kan zijn. ‘Dat gaat over de praktijkorganisatie, zingeving en vooral: hoe kan het slimmer? We willen ook spiegelen: wat past er bij jou en wat bij de populatie? In Amsterdam Osdorp heb je iets anders nodig dan in Lexmond. Als je niet de vrijheid krijgt om je daarop af te stemmen, doet dat afbreuk aan je persoonlijke geluk. We begonnen met één praktijk en leerden daar veel van. Toen kwam er een tweede praktijk, waar we dingen toepasten die we eerder hadden geleerd. Zo schalen we langzaam op, nooit overhaast.’

‘Praktijkhouders met verantwoordelijkheid’

Buurtdokters zoekt eerst een nieuwe praktijkhouder en neemt daarna een praktijk over. ‘Verder zijn er een aantal praktijken waar de huisarts is gebleven. Daar bieden we dezelfde ondersteuning, maar doen geen totale ontzorging en hebben ook geen one size fits all-concept. Het blijven praktijkhouders met eigen verantwoordelijkheden. We voeren wel het gesprek over het pand, het personeel, de populatie en of er een groeiwens is. Wat is er daarvoor nodig? Bijvoorbeeld een extra assistent in vaste dienst, een andere indeling van de spreekuren of een opknapbeurt van de praktijk? Daarvoor gaan we dan prioriteiten stellen.’

Als praktijken onderdeel worden van Buurtdokters betekent dat ze gebruik kunnen maken van schaalvoordelen aan de achterkant. ‘Een praktijkmanager bij Buurtdokters ondersteunt bijvoorbeeld vijf praktijken. Onze praktijkmanagers komen elkaar tegen, wisselen kennis uit en delen best practices. Dat betekent dat je van binnen uit innovatie kunt bieden. Praktijkhouders zien dat hun praktijk beter georganiseerd wordt, krijgen ruimte in hun agenda en kunnen nadenken waar ze met hun populatie heen willen. Dat wordt veel makkelijker omdat we betere omstandigheden kunnen creëren en ze niet meer alleen aan het overleven zijn.’

‘Ruimte in het hoofd’

Praktijkmanagers van Buurtdokters helpen bijvoorbeeld bij het koppelen van de huisartsinformatiesystemen binnen een groepspraktijk. ‘Dan kunnen de huisartsen in elkaars agenda kijken. Handig om diensten van elkaar over te nemen en weer ook eens middag vrij te nemen. Zo krijgen ze weer ruimte in het hoofd. Als je dat als huisarts allemaal zelf moet doen, dan kom je er niet toe. Uitgangspunt is het primaire proces, met daarin de patiënt en het vakmanschap van huisarts, praktijkondersteuners en assistenten.’

Het palet aan ondersteuningsdiensten is breed doordat Buurtdokters met de praktijk een maatschap sluit, zegt Brühl. ‘We zijn maten en doen beiden ons uiterste best, de dokter aan de artsenkant en wij aan de organisatorische kant. Een heel aantal processen in de huisartsenzorg kunnen beter door computers worden gedaan, zodat ook het werk van de assistent interessanter wordt. Als je vraagt: “Wat doe je liever: mensen motiveren om te stoppen met roken of het inschrijven van patiënten?”, kiezen ze meestal voor motiverende gespreksvoering. Dat betekent dat je de inschrijfprocessen moet automatiseren.’

‘Slimme triagesoftware’

Daarom zet Buurtdokters software in, waarmee het inschrijfproces door de patiënt zelf gedaan kan worden. ‘Ik geloof in beter organiseren van de praktijk door basale processen te digitaliseren, zoals inschrijven of slim afspraken inplannen. Zodat je als patiënt kunt kijken waar je het beste heen kan met je vraag. Wil je het advies door vijf minuten bellen met de assistent of een afspraak van vijftien minuten met je eigen huisarts? Of vind je een online inloopsprekuur handig, met een waarnemend huisarts?’

De koppeling van triagesoftware met het huisartseninformatiesysteem is heel ontlastend voor de huisarts, betoogt Brühl. ‘De patiënt zegt: ik heb een huidafwijking, het doet pijn, het zit op mijn romp. Daarbij maakt hij een foto en dan staat het al op je scherm. Je ziet de foto en je denkt: dit is herpes simplex. Je toetst in herpes simplex en dan geeft de software zelfs een informatiefolder daarover. “Wat vervelend, je hebt gordelroos. Hier heb je de folder. Maak je je zorgen, kom dan langs. Maar van mij hoeft het niet. Groetjes, je huisarts.” Meer hoef je niet te typen, het systeem genereert de informatie voor de patiënt.’

Zo ontlast Buurtdokters praktijken door te automatiseren en te ondersteunen bij de organisatorische kant. ‘Contracten met verzekeraars, inkoop, pandbeheer, financiële administratie, het is allemaal onze verantwoordelijkheid. Dan is de basis op orde, dat geeft al veel ruimte, waardoor artsen weer kunnen dokteren. Daarnaast moet je het werkproces en het personeelsbeleid nog ordenen. Waar komen je medewerkers hun bed voor uit en hoe willen ze zich doorontwikkelen? Daarnaast helpen we een praktijk een visie te vormen op de patiëntenpopulatie. Heb je veel ouderen in de praktijk: moeten we dan niet een POH ouderenzorg aannemen? Of als je veel jongeren hebt: moet je je assistenten daarover kennis laten opdoen? Die vinden dat vaak hartstikke leuk, ze voelen zich gezien.’

‘Spiegelen van de huisarts’

Buurtdokters zet zo nodig ook coaching in voor de huisarts rond zijn of haar leiderschapskwaliteiten. ‘Als ze steeds dezelfde problemen inbrengen, maar zich geen eigenaar daarvan voelen, dan spiegelen we dat. Bijvoorbeeld: je gaat nooit op tijd naar huis, hoe manage je je workload? Of je vindt optreden tegenover je personeel blijkbaar moeilijk. Hoe manage je je medewerkers op een organische manier?’

Ook slim omgaan met verwachtingsmanagement van de patiënt is een aandachtspunt. ‘Stel, je ziet als huisarts heel veel patiënten, dan kijken we waar die patiënten thuishoren. Of zie je al die patiënten vanuit onzekerheid? Het hebben van patiënten levert je weliswaar geld op, maar het verlenen van zorg kost ook geld. Dat kan ook slimmer. Je zou veel meer mensen in jouw praktijk kunnen bedienen, als je niet iedereen terug zou zien. Zou het voor jou acceptabel zijn om tegen iemand te zeggen: als je er last van houdt, kom je terug? In plaats van dat je mensen altijd standaard terug laat komen? Daar spiegel ik dus wel eens in.’

Door slim om te gaan met het zien van patiënten, kan de huisarts beter tegemoet komen aan de groeiende zorgvraag. ‘Wij willen graag dat je je zo ontzorgd voelt, dat je misschien wel 500 nieuwe patiënten kunt inschrijven. De dokter bepaalt altijd zelf of hij een patiëntenstop invoert of niet. Wij kunnen hem of haar daar in spiegelen. Tegen een dokter die alle kinderen met wratjes wil zien, zeg ik: “Weet je, die wratjes leveren een consult op en € 4,40 voor de stikstof. Maar als je een wrattenspreekuur op woensdagmiddag organiseert, dan kun je wel zeven vrije plekken overhouden.” Vind je het zien van al die wratjes belangrijk of zullen we proberen te groeien? Dat schetsen we tegenover de praktijkhouder, als we het jaarlijkse gesprek hebben over de cijfers. We zeggen niet: dat is niet goed, maar wel: dit valt ons op.’

‘Alles draait om primair proces’

Vóór alles staat de ondersteuning van Buurtdokters ten dienste van het zorgproces, benadrukt Brühl. ‘Het primaire proces is het contact tussen de populatie en de dokter, het draait niet om de praktijkmanager. Als je managers het belangrijkste maakt, sleutel je aan het denkend vermogen van de arts. Dan krijg je waar we nu zijn en stopt tien procent van de artsen in het eerste jaar. Huisartsen leren in hun opleiding niets over personeel, ondernemerschap of belastingen. Terwijl elke dokter die van de huisartsenopleiding afkomt wel een MKB-bedrijf moet starten, zonder dat hij ooit een businessplan heeft geschreven. En ze zijn veertig procent van hun tijd kwijt aan administratie, omdat het stelsel is gebaseerd op wantrouwen.’

Buurtdokters wordt gesteund door de Noaber Foundation van Paul en Mineke Baan. Het fonds steunt innovatieve sociale projecten van onderop. Sophie Brühl: ‘Ze sturen op impact en niet op targets. De aanpak van Buurtdokters heeft tijd nodig en vertrouwen, want als je ons op targets gaat afrekenen, kunnen we niet doen wat goed is. Dan creëer je commerciële ketens als CoMed of Centric Health. Wij willen juist zorgprofessionals blijven en laten zien dat kleinschaligheid en vertrouwen in de professional de oplossing zijn. Regulering, marktwerking en schaalvergroting zijn het probleem. Daarbij wil ik ook iets doen aan de organisatie- en innovatiegraad van de huisartsenzorg. Als je dat van bovenaf oplegt, gaan huisartsen in de weerstand, want ze zijn al gevuld met wantrouwen. Alleen als je aan hun kant gaat staan en samen gaat innoveren, vertrouwen ze het. Daarom gaan we uit van het gesprek met de praktijkhouder.’

Buurtdokters: groei als netwerk

Buurtdokters is in twee jaar een maatschap aangegaan met dertien praktijken. Sophie Bruhl verwacht dat de organisatie het komende jaar doorgroeit naar mogelijk dertig praktijken. ‘We schalen langzaam op, maar nooit te overhaast.’ Een normpraktijk die met Buurtdokters een maatschap aangaat, kan na verloop van tijd doorgroeien naar 2500 patiënten, in plaats van de gebruikelijke 2090.

Links:

• Buurtdokters.net
• Noaber Foundation
• Huisarts Jetse Heun: ‘Door Buurtdokters meer tijd voor band met patiënten’, 6 maart 2023
• Actieve bewoners werven samen met Buurtdokters nieuwe huisartsen voor Lexmond, 18 augustus 2022