Arnout van Stokkom (PlusPraktijken): ‘Door samen te leren en te verbeteren, word je toekomstbestendig’

Hoe kunnen we samen de kwaliteit van onze zorg verbeteren, zodat de zorg in onze regio betaalbaar en toekomstbestendig blijft? Een regio die gekenmerkt wordt door een hoge score op diabetes en ggz en waar mensen kampen met onder meer werkeloosheid, schulden en structurele eenzaamheid. Met ondersteuning van zorgverzekeraar CZ en de zorggroep Huisartsen Oostelijk Zuid-Limburg (HOZL), een coöperatie van 70 praktijken en 116 huisartsen, zijn de huisartsen van de PlusPraktijken van 2016 tot en met 2020 aan de slag gegaan.

Drie pijlers

Hun aanpak richtte zich op drie pijlers. Ze hebben wijkgerichte zorg opgezet, om de samenwerking met het sociaal domein, ketenpartners en andere disciplines te verbeteren en geprobeerd patiënten meer eigen regie te geven. Ook de toegang tot de praktijken is verbeterd. En de huisartsen zijn kritisch gaan kijken naar hun verwijzingen naar het ziekenhuis en aanvragen van diagnostiek. Ze kregen individueel en op praktijkniveau 'spiegelinformatie', waarover ze met elkaar in gesprek gingen.

‘Met de billen bloot’

Tegenover ZorgenZ verklaarde een van de deelnemende huisartsen Luc Harings over het werken met data en spiegelinformatie: ‘Je gaat met de billen bloot, het is confronterend want die cijfers liegen er niet om. Je merkt dat je gedreven en nieuwsgierig bent, je wilt weten hoe het komt dat jij meer verwijst naar bijvoorbeeld orthopedie of gynaecologie. Of juist minder naar de internist. Is dat omdat deze wekelijks spreekuur heeft in ons gezondheidscentrum? Je gaat met elkaar in gesprek over zaken als: moeten we onze kennis bijspijkeren, of zelf bepaalde vaardigheden aanleren? Het geeft een eerlijk beeld van je handelen en door de spiegelinformatie krijg je meer grip op je praktijk.’

Waarom heeft jullie aanpak goed gewerkt?
Arnout van Stokkom, manager Innovatie en Projecten bij HOZL: ‘Vooral door goed te kijken hoe huisartsen meer doelmatige en zinnige zorg kunnen verlenen en daarvan samen te leren en te verbeteren. Maar ook het monitoren van de prestaties van de huisartsen is een werkzaam onderdeel gebleken. We hebben de netwerkbijeenkomsten gebruikt als vehikel om onze aanpak handen en voeten te geven. Door eerst te zorgen voor een veilig klimaat hebben huisartsen hun eigen gedrag onder de loep genomen. We zijn er niet om elkaar te veroordelen maar om elkaar te helpen, benadrukten we steeds. Verder hebben we kunnen experimenteren in onze aanpak.’

'Meer zelfregie van de patiënt'

Kunt u een aantal concrete resultaten noemen?
‘We hebben de huisartsen in het kader van meer zelfregie van de patiënt getraind en andere gespreksvaardigheden aangeleerd, zodat ze een ander gesprek met hun patiënten kunnen voeren en meer open vragen stellen. Ook hebben we een quick scan uitgevoerd naar het multidisciplinaire overleg (MDO). Daarin hebben we gekeken of er goede werkafspraken zijn gemaakt, of duidelijk is welke patiënten in dit overleg besproken worden.’

‘Daarnaast zijn de deelnemende praktijken veel toegankelijker geworden en hebben we de huisartsen op het vlak van digitalisering kunnen ontzorgen. Elke praktijk heeft nu een website met daarop een patiëntenportaal. Patiënten kunnen nu online onder meer een e-consult of herhaalrecepten aanvragen. De diensten op dit portaal dragen bij aan zelfregie door zoveel mogelijk patiënten online te bedienen. Dit laat ze bewuster nadenken of ze een afspraak voor het spreekuur moeten maken of geholpen zijn met bijvoorbeeld adviezen van ‘Thuisarts’.

‘Per 1 april hebben we ook een regionale app gelanceerd, waarmee patiënten niet alleen toegang hebben tot hun gegevens maar ook tot alle zorgverleners. Ze kunnen een foto maken van een verdacht plekje en mailen om te laten beoordelen. De app bevat ook korte instructiefilmpjes met uitleg over medicatiegebruik.’

'Minder verwijzingen'

Dat de huisartsen nu minder verwijzen, jaarlijks gemiddeld per praktijk 123 minder verwijzingen, is ook een mooi resultaat. Wat vindt het ziekenhuis daarvan?
‘Met diverse zorgpartners, waaronder ziekenhuis Het Zuyderland, maar ook adviesbureau Burgerkracht Limburg en zorgverzekeraar CZ, werken we in de regio aan een integrale aanpak, waaraan iedereen zijn bijdrage levert. Deze integrale aanpak komt voort uit het Pact van Terworm (zie voetnoot) en in lijn met die afspraak hebben we het ziekenhuis geïnformeerd op hoofdlijnen. Het Zuyderland heeft een tienjarig contract afgesloten met CZ, gericht op gecontroleerde krimp. Dit is één van de manieren hoe wij daar nu aan meehelpen.’

‘Daar komt bij dat het ziekenhuis blij is met een sterk vangnet van patiënten in de eerste lijn, in de wijk. Tijdens deze coronacrisis is gebleken dat huisartsen en het ziekenhuis heel goed met elkaar kunnen samenwerken en snel kunnen overleggen of een patiënt moet worden opgenomen. Deze strakke triage kunnen we voortzetten, vandaar dat we ook zo inzetten op wijksamenwerkingsverbanden.’

‘Nieuwsgierigheid drijft ons’

Hoe gaan jullie nu verder?
‘De huisartsen geloven in het concept van de PlusPraktijken, in het samen leren en verbeteren. We willen opschalen van praktijkniveau naar wijkniveau. We hebben met CZ afgesproken dat de bestaande innovatiegelden niet apart worden ingezet voor individuele huisartsen, maar als een totaalpakket worden aangeboden. Bijna alle 70 praktijken die zijn aangesloten bij HOZL, op twee na, steunen dit. Dat betekent niet dat ze alles moeten gaan doen, maar ze komen wel in beweging. Ze zien hoe ze het doen in vergelijking met collega’s. Daarvoor beschikken ze over een dashboard waarmee ze hun prestaties kunnen bijhouden. Nieuwsgierigheid, dat is wat onze huisartsen drijft.’

Welke lessen hebben jullie in dit project geleerd?
‘Het is belangrijk om een lerende organisatie te zijn. Dat kan door gebruik te maken van data en prestaties te monitoren. Experimenteer, en ga ervan uit dat niet alles lukt. Zo gingen we met jaargesprekken met diabetici werken. Dat was geen succes, het bleek niet doelgericht. Wees transparant over je aanpak, laat zien wat werkt en wat niet.’
‘Huisartsen maken hun eigen keuzen. Ze bepalen zelf welke doelen ze willen bereiken. Bijvoorbeeld: we willen een x-percentage patiënten dat gebruik maakt van onze online dienstverlening.’

'Onzinnige zorg en versnippering voorkomen'

Staat de huisartsenpraktijk van de toekomst in Zuid-Limburg?
‘Dat zou zo maar kunnen. Wij hebben nu de mindset en infrastructuur om samen continu te werken aan het verbeteren van onze zorg. Elk onderwerp kunnen we bespreken en aanpakken, dat maakt ons flexibel. Wij proberen onzinnige zorg en versnippering van zorg te voorkomen. We hebben laten zien dat we in de eerste lijn laagdrempelige zorg kunnen opvangen en dat de huisarts nog steeds een prima poortwachter en regisseur is’, aldus Van Stokkom.

Maastricht University heeft gedurende de vier jaar van het project doorlopend onderzoek verricht naar de PlusPraktijken. Binnenkort zal een publicatie verschijnen met daarin de onderzoeksresultaten.

Voetnoot: In het Pact van Terworm nemen huisartsorganisaties, ziekenhuis, zorgverzekeraar en Burgerkracht Limburg gezamenlijk de verantwoordelijkheid om de kwaliteit en de betaalbaarheid van de zorg in de Mijnstreek naar een ‘next level’ te brengen.

Links:

• PlusPraktijken
• Vektis: ‘Pluspraktijk in gesprek over zorgkwaliteit met de data op tafel’, 16 februari 2021
• Maastricht University: ‘Huisartsenpraktijk van de toekomst staat in Zuid-Limburg’, 13 oktober 2020
• ZorgenZ: ‘Pluspraktijken hebben dappere dokters’, 31 oktober 2019