Weg met de huisartsenpost

dinsdag 10 mei 2022
timer 4 min
Huisartsenpost -Shutterstock

Foto: Shutterstock

Als we de zorg van een eigen huisarts, die persoonlijke, integrale en generalistische zorg geeft, in Nederland willen houden, moeten we de huisartsenposten sluiten. Ik geloof dat het systeem van huisartsenposten onze hele huisartsengeneeskunde heeft uitgehold. Het heeft geleid tot een macaber uurloonsysteem van zzp’ers, die nergens verantwoordelijk voor zijn. Daarmee gaat een veel te grote groep huisartsen voor de echte zorg verloren, stelt Thieu Heijltjes.

Het systeem van huisartsenposten heeft geleid tot een chronische overbelasting van een krimpende groep praktijkhoudende huisartsen, die overal voor verantwoordelijk wordt gehouden. Er is een parallel systeem van zorg ontstaan, dat ver weg staat van de normale huisartspraktijk. Alleen spoed of zorg, die men als spoed ervaart. Ingewikkelde triage door triagisten die de zorgvrager niet kennen. Hulp door willekeurige huisartsen, hulp aan mensen die de huisarts niet kent. En de onmogelijkheid om in de beperkte spoedtijd hele digitale dossiers gelezen te hebben. 

Zo is er de afgelopen 20 jaar een heel systeem ontstaan met eigen spreekkamers, ambulances, chauffeurs, triagisten, management en computersystemen om deze vorm van spoedzorg in Nederland te organiseren. Maar het is steeds minder echte huisartsenzorg, in de zin van persoonlijke, integrale, generalistische zorg, zoals we die van de huisarts kennen. We komen nu voor de keus te staan: oftewel weg met de huisarts of weg met de huisartsenpost.

De spoeddokter

In 2006 ging ik mee met een groepsreis naar Sicilië. Op een avond voelde een van de dames zich niet lekker en vond dat er een dokter moest komen. Binnen een uur was er een arts van de Italiaanse spoeddienst ter plekke en onderzocht haar en stelde haar in keurig Engels gerust. De volgende dag toen zij weer was bekomen, vertelde zij, dat in Italië alle spoedconsulten gratis zijn. Zelf heb ik op vakantie zowel in Frankrijk als ook in Spanje een beroep moeten doen op de spoeddiensten daar. We werden prima geholpen na het tonen van de Europese zorgpas. Over het Duitse systeem met ‘Notärtzen’ hoor ik enkel lof. Kunnen we in Nederland dat niet vertalen naar een systeem van noodartsen?

Drukke praktijkhouders doen de HAP erbij

In Nederland verzorgen een kleine groep van praktijkhoudende huisartsen de bedrijfszekerheid van de huisartsenposten gedurende 123 uur per week, waarnaast ze zelf nog een hele praktijk van gemiddeld meer dan 2500 patiënten verzorgen, samen met een eventuele vrijblijvende waarnemende huisarts. En in zijn of haar praktijk zijn de laatste jaren heel veel activiteiten van ziekenhuizen overgenomen omdat de huisarts dat beter en efficiënter kan. Ongeveer zoals de jeugdzorg vanaf 2015 naar de gemeenten is gegaan. Hoe is zo een systeem ontstaan? Waarom zijn de zittende huisartsen verantwoordelijk voor alle toegang tot de spoedzorg? En hoe kan het dat op het ministerie van VWS nu kritisch wordt gekeken welke SEH’s van ziekenhuizen mogelijk kunnen worden gesloten? Zonder te denken aan een beter landelijk dekkend systeem van noodartsen.

Ik werkte al voor 2000, de start van de huisartsenposten, als huisarts. Ik had best veel diensten. Aanvankelijk in 1975 deelden we met 4 collegae alleen de weekenddienst van zaterdagmiddag 14.00 tot zondagnacht 24.00. Later kwamen daar avonddiensten van 18.00 tot 24.00 uur bij. Donderdagavond was mijn vaste dienstavond. Eens in de 4 weken een weekenddienst. We dekten zo samen 54 uur af, tijd waarin je even echt vrij was. De overige (168 - 54 =) 114 werkte ik of was ik bereikbaar. Eigenlijk was dat goed te doen. Mijn patiënten belden me zelden onterecht en wachten geduldig het inloopspreekuur van de volgende dag af. Weinig mensen hadden een telefoon en al helemaal geen mobiel.

Overmatige consumptie

In de loop van de daarop volgende jaren, nam langzaam de ‘consumptie’ van de huisarts in de diensturen toe. Als er patiënten waren die overmatig gebruik maakten van onze diensten, wees ik die terecht. Ik heb wel eens iemand gevraagd om uit te zien naar een andere huisarts, als hij door bleef gaan met te frequent bellen buiten de normale spreekuren. Ik heb echter in al die jaren wel geleerd, dat het mensen aanleren van ‘beter spoedgedrag’ niet werkt. Ook nu zijn er nog mensen die denken, dat opvoeden een oplossing zou kunnen zijn. Zo kreeg ik eens, om 4.00 ‘s nachts gebeld voor een banaliteit, de vraag: ‘Maar wie moet ik dan bellen? Dit is toch het nummer van de helpdesk’. 

Aanvankelijk zocht ik praktische en technische oplossingen: een spoednummer in de praktijk. Ik kocht een videorecorder om het onderbroken televisieprogramma op te nemen, en eindelijk eens te weten hoe de krimi af was gelopen. Ik stopte met verloskunde ten gunste van de vroedvrouw en beperkte mij tot de corebusiness.

Leve de noodarts

Maar de consumptie bleek niet te stuiten. In de jaren negentig stopten zo veel overwerkte huisartsen met hun praktijk, dat het systeem niet meer werkte. De huisartsenpost was toen de oplossing. Per ingeschreven patiënt diende een huisarts een bepaalde tijd ter beschikking te zijn voor de post. Zo kochten we toen de diensten af. Na 20 jaar is het echter geen corebusiness meer. Nu is het tijd voor de noodarts. Er bestaat immers geen relatie meer tussen huisartsen en ingeschreven patiënten, nu zo veel huisartsen als zzp’er werken. En op de huisartsenpost wordt geen persoonlijke integrale generalistische zorg gegeven, maar slechts tegemoet gekomen aan de behoefte van een steeds bereikbare helpdesk.

Dus weg met de huisartsenpost. Leve de noodarts!


Thieu Heijltjes

uit het hart gegrepen!

Ik ben 35 jaar Tandarts.

Met belangstelling het bovenstaande betoog van de heer Heijtjes gelezen hebbende heb ik toch behoefte om een reactie te geven.

Ik denk dat Huisartsenposten én Tandartsenposten niet meer weg te denken zijn uit de huidige, op vele gebieden sterk veranderde, maatschappij in de 35 jaar dat ik als tandarts werkzaam ben.

Wij hebben tegenwoordig te maken met agressie.
Het is niet meer veilig om in je dooie eentje 's nachts om 2.38 U iemand te helpen.

Wij hebben ook te maken met de huidige generatie hulpverleners die zich met volle overgave inzetten voor goede hulpverlening. Maar niet voor 5.5 dag per week en 24 uur per dag. Er is ook nog een privé leven. Ik geef ze groot gelijk.

Ook de niet mis te verstane investering voor een beginnend huisarts of tandarts speelt in deze economisch vage tijden een rol!

Ik begrijp de strekking van het verhaal maar denk dat wij in Nederland voorlopig niet mogen mopperen over hulp als het nodig is.

Inderdaad. Toen steeds meer vrouwelijke collegae in de weekeinden vaak alleen dienst deden werd steeds meer weerstand gevoeld om alleen in de praktijk aanwezig te zijn. Daarvoor was de Huisartsenpost een uitkomst. Wellicht zou de organisatie van de HAP wat kleinschaliger (maar dan ook duurder) kunnen worden uitgevoerd. Indertijd in ons dorp (Huizen) kende ik ongeveer 80 % van de chronische patiënten van de in de dienst mee werkende huisartsen.

Ik ben het volledig met oud collega Thieu Heijltjes eens.
20 jaar geleden was het een vooruitgang en gedeeltelijke ontzorging van het werk.
Nu is het steeds groter blok aan je been geworden, door dat het gedragen moet worden met een steeds kleiner wordende groep praktijkhouders.
Laatste jaar zie ik ook toenemende verschraling van goed opgeleid personeel.
Ik ben als werkende huisarts op de huisartsenpost wel de laatst verantwoordelijke. Personeel tekorten van triagisten wordt dan wel met 'slim 'combineren van verschillende huisartsenposten opgevangen.
Als huisarts voel ik me niet meer veilig genoeg om bij einde van dienst te zeggen dat alles goed is gegaan.

Reactie toevoegen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.

Meer artikelen met dit thema

Rabo Medicidesk: ‘Begin nu met het verduurzamen van je praktijkpand’

28 aug om 14:30 uurtimer5 min

Hadoks, de regionale huisartsenorganisatie in de regio Haaglanden, zet in een serie podcasts de spotlight op de…

Lees verder »
Betrokken, serieus, positief, mondig, rationeel, intuïtief, hardwerkend en digitaal - een paar kenmerken van Gen Z (Foto: Shutterstock)
all_inclusiveAchtergrondartikel

Grijze haren van Gen Z: Tijd voor een gebruiksaanwijzing van deze nieuwe generatie

19 aug om 17:30 uurtimer5 min

De intrede van Generatie Z (Gen Z) op de werkvloer is een feit. Voor leidinggevenden in de zorg kan het soms…

Lees verder »
all_inclusiveAchtergrondartikel

De Omdenkshow: Spectaculair sluitstuk van ondernemerscongressen Praktijk Anno Nu

1 nov 2023 timer4 min

Omdenken is een manier van denken en doen, waarbij je kijkt naar de werkelijkheid zoals die is en onderzoekt…

Lees verder »
person_outlineBlog

‘Het tienpuntenplan’ van Guus van Montfort: hét recept voor de huidige gezondheidszorg

24 okt 2023 timer4 min

Binnenkort kiezen we weer 150 volksvertegenwoordigers. Zij moeten zich een oordeel hebben gevormd over heel…

Lees verder »
flash_onNieuws

Fysiopraktijk Anno Nu op 18 november: Chantal Verspaille nodigt praktijkhouders uit voor een 'leerzame en leuke dag'

5 okt 2023 timer3 min

Chantal Verspaille, psychologe en dagvoorzitter vanuit Vlaanderen, kijkt al uit naar…

Lees verder »
Harry Geurkink - foto Claudia Kamergorodski
person_outlineBlog

Laten we stoppen als professionals een bijrol te spelen in de zorg

4 sep 2023 timer4 min

‘Hoe de wereld geobsedeerd raakte door tijd', beschrijft Simon Garfield in zijn boek ‘…

Lees verder »
Denk Mee Zorg Zeeland
all_inclusiveAchtergrondartikel

Zeeuwse zorg krijgt boost door samenwerking en participatie

13 jul 2023 timer7 min
De Zeeuwse Zorg Coalitie, met meer dan 60 zorgorganisaties, zet zich om op grote schaal inwoners gelijkwaardig te…
Lees verder »
flash_onNieuws

Nivel: groei en impact commerciële huisartsenzorg nog onvoldoende onderzocht

20 apr 2023 timer3 min
Kennisinstituut Nivel signaleert dat de invloed van commerciële ketens in de huisartsenzorg groeit. Tegelijk is er…
Lees verder »